قراردادهای بیع متقابل در صنعت نفت ایران
قراردادهای بیع متقابل با توجه به محدودیت های محیطی و حقوقی کشور تنظیم شده است. این نوع قرارداد تقریبا از نظر تئوری اکثر نگرانی های طرف ایرانی را برطرف می کند. مالکیت و حاکمیت به غیر منتقل نمی شود، دولت ایران هیچ تعهدی برای بازپرداخت هزینه های انجام گرفته در شرکت پیمانکار ندارد، ریسک سرمایه گذاری بر عهده پیمانکار گذاشته شده، پیمانکار به استفاده حداقل 51 درصد از توان فنی داخلی اجبار شده، مبنای داوری حقوقی در صورت بروز مشکل، دادگاه های ایرانی معرفی شده اند.
بهره برداری از پروژه در اختیار شرکت ملی نفت ایران است، پیمانکار هیچ حقی از تاسیسات ندارد و در صورتی که نظارت جامع و دقیقی بر تعهدات فنی پیمانکار اعمال شود این قرارداد می تواند تامین حداکثری منافع ملی را در پی داشته باشد.
ایرادی هم که به قراردادهای بیع متقابل گرفته می شود نیز با اعمال یک نظارت قوی قابل رفع و رجوع است.
تقریبا اغلب خواسته های فنی و غیرفنی شرکت ملی نفت ایران در این نوع قرارداد دیده شده اند که از آن جمله می توان به دو مورد انتقال فناوری یا آموزش نیروی انسانی (که امروزه به عنوان اشکالات اساسی این نوع قرارداد مطرح می شوند) اشاره کرد.
قراردادهای بیع متقابل ایرانی برای شرکت های بین المللی نفت به عنوان سرمایه گذار در ایران تنها به اندازه یک پروژه اجرائی ارزش افزوده دارند. این شرکت ها در بازارهای بورس بزرگ دنیا ثبت شده اند. زمانی که این شرکت ها وارد قراردادی از نوع مشارکت در تولید یا مالکیت انحصاری می شوند به اندازه سهمی که از ذخیره مخزن دارند بر ارزش سهام آنها افزوده خواهد شد ولی در یک قرارداد بیع متقابل از نوع ایرانی، آنها سهمی از نفت ندارند و تنها به اندازه سودی که از اجرای پروژه می برند به ارزش آنها افزوده خواهد شد. در شرایط حاضر و این بازار جذب سرمایه به شدت رقابتی، این امر بزرگترین نقطه ضعف قراردادهای بیع متقابل ایرانی است.
از سوی دیگر، بعد از تحریم های یکجانبه غرب علیه صنعت نفت و گاز ایران، بسیاری از شرکتهای غربی فعال در میادین نفت و گاز، یکجانبه از این میادین خارج شدند و بدون اینکه غرامتی بابت ترک کار و خسارت وارد شده به کارفرما بپردازند به کشورهای خود بازگشتند که این هم یکی دیگر از مهم ترین عواملی است که سبب شد فعالان صنعت نفت به صرافت بیفتند که از این پس شرکتهای متقاضی کار در پروژه های بالادستی ایران، باید تضمین های لازم را برای حضور در صحنه تا روز آخر قرارداد تعهد بدهند یا اگر تمایلی به ادامه کار به هر دلیلی (موجه یا ناموجه) نداشتند ، مجبور به تادیه خسارات وارده به کارفرما باشند.
مطالب زیر را حتما بخوانید:
نظرات کاربران