نحوه بررسی طرح ها و لوایح در مجلس شورای اسلامی

نمایندگان مجلس شورای اسلامی با تصویب ماده یک و دو طرح اصلاح موادی از قانون آیین نامه داخلی مجلس، نحوه بررسی طرح ها و لوایح در خانه ملت را اصلاح و مقرر کردند:مهلت کمیسیون اصلی برای رسیدگی به کلیات و جزییات طرح یا لایحه عادی حداکثر سه ماه و در طرح ها و لوایح یک فوریتی حداکثر یک ماه و نیم پس از تاریخ ارجاع است.

به گزارش ایرنا، نمایندگان در جلسه علنی امروز (یکشنبه) مجلس شورای اسلامی ماده یک طرح اصلاح موادی از قانون آیین نامه داخلی مجلس را با 143 رای موافق، 31 رای مخالف و پنج رای ممتنع از مجموع 202 نماینده حاضر تصویب کردند.

براساس ماده یک این طرح، ماده 145 آیین نامه داخلی اصلاح می شود و تبصره آن به عنوان تبصره یک ابقاء و سه تبصره به عنوان تبصره های 2،3 و 4 به آن الحاق می شود. بر اساس این مصوبه، رییس مجلس شورای اسلامی موظف است یک نسخه از طرح ها و لوایح عادی و یک فوریتی را به کمیسیون اصلی و کمیسیون های فرعی جهت رسیدگی به مواد مرتبط و همچنین به مرکز پژوهش های مجلس برای بررسی و اصلاح نظر کارشناسی ارجاع کند.

همچنین کمیسیون های فرعی موظف هستند حداکثر ظرف 15 روز از تاریخ ارجاع طرح یا لایحه عادی و در مدت 10 روز برای طرح ها و لوایح یک فوریتی نتیجه رسیدگی خود را طی گزارشی در مواد ارجاعی به کمیسیون اصلی ارایه کنند. با تصویب نمایندگان مجلس، هریک از نمایندگان نیز می توانند پیشنهادهای خود را در مورد کلیات و جزییات طرح ها و لوایح عادی در مدت 10 روز و در طرح ها و لوایح یک فوریتی ظرف پنج روز از تاریخ توزیع طرح و یا لایحه به کمیسیون اصلی و کمیسیون های فرعی ارایه کند.

همچنین مجلسی ها مقرر کردند: مهلت کمیسیون اصلی برای رسیدگی به کلیات و جزییات طرح یا لایحه عادی حداکثر سه ماه و در طرح ها و لوایح یک فوریتی حداکثر یک ماه و نیم پس از تاریخ ارجاع است. براساس این مصوبه، چنانچه طرح یا لایحه با برگزاری جلسات عادی و فوق العاده در مهلت های مذکور قابل رسیدگی نباشد با درخواست کمیسیون و موافقت هیات رییسه مجلس این فرصت حداکثر تا دو برابر مدت های مذکور قابل تمدید است.

طبق تبصره دو این ماده، در پایان مهلت های تعیین شده چنانچه گزارش کمیسیون اصلی ارایه نشود هیات رییسه مجلس موظف است طرح یا لایحه را طبق نوبت در دستور هفتگی مجلس قرار دهد. در این صورت پیشنهادهای موضوع این ماده در جلسه علنی مطرح می شود. طبق این مصوبه، در صورتی که گزارش کمیسیون اصلی تا سه روز قبل از شروع رسیدگی به طرح و یا لایحه در جلسه رسمی مجلس بین نمایندگان توزیع گردد گزارش کمیسیون جایگزین طرح یا لایحه می شود.

با تصویب مجلس، در این صورت نمایندگان می توانند تا 48 ساعت پس از توزیع گزارش کمیسیون پیشنهادهای خود را شامل اصلاح، برگشت به طرح یا لایحه در هر مورد، حذف کل ماده یا تبصره یا بند یا جزء به هیات رییسه مجلس ارایه کنند تا با توزیع پیشنهاد در جلسه رسمی مجلس مورد رسیدگی قرار گیرد. براساس تبصره سه، چنانچه در کلیات نظر کمیسیون های فرعی با نظر کمیسیون های اصلی متفاوت باشد در جلسه رسمی مجلس قبل از رای گیری برای کلیات، سخنگوی یکی از اعضای آن کمیسیون ها می تواند نظر کمیسیون خود را توضیح دهد.

همچنین طبق تبصره چهار در مواردی که طرح یا لایحه طبق آیین نامه به صورت دو شوری رسیدگی می شود در شور اول کلیات، و در شور دوم جزییات طبق این آیین نامه بررسی می شود. نمایندگان مجلس شورای اسلامی همچنین با تصویب ماده دو طرح اصلاح موادی از قانون آیین نامه داخلی مجلس، یک ماده به عنوان ماده 145 مکرر به این قانون الحاق کردند.

براساس ماده 145 مکرر، همزمان با وصول طرح ها و لوایح توسط کمیسیون ها در صورت ضرورت و با تصویب کمیسیون اصلی طرح یا لایحه به کارگروه کارشناسی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی ارجاع خواهد شد. با تصویب مجلس، رییس مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی موظف است متناسب با موضوع و مواد طرح یا لایحه کارگروهی متشکل از کارشناسان آن مرکز و اشخاص حقیقی و حقوقی صاحب نظر اعم از نمایندگان فعلی و ادوار مجلس، کارشناس معاونت قوانین مجلس، دیوان محاسبات، مراکز علمی و پژوهشی حوزه و دانشگاه، دستگاه های اجرایی، بخش خصوصی، دستگاه های مرتبط با طرح یا لایجه و با دعوت نمایندگانی از مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای نگهبان برای رسیدگی به طرح یا لایحه ارجاعی تشکیل دهد و در بدو کار رییس و دبیر آن را تعیین کند.

مجلسی ها همچنین مقرر کردند: رییس کارگروه موظف است پس از بحث و بررسی کارشناسی در کارگروه و در صورت لزوم پس از مطالعه تطبیقی قوانین و مقررات و تجربیات سایر کشورها و با بررسی سوابق قانونگذاری و پیشنهادهای کمیسیون های فرعی و نمایندگان؛ گزارش کارگروه را با رعایت اسناد بالادستی از جمله قانون اساسی، سند چشم انداز، سیاست های کلی نظام، قانون برنامه توسعه، همراه با مشخصات اعضای کارگروه به کمیسیون اصلی ارایه کند. رییس یا نماینده کارگروه موظف است با شرکت در جلسات کمیسیون از گزارش ارایه شده دفاع کند. براساس این مصوبه، در صورت عدم نیاز به قانونگذاری جدید در موضوع مورد بحث، رییس کارگروه گزارش خود را با ذکر دلایل رد طرح یا لایحه به کمیسیون اصلی ارایه می کند.

طبق تبصره یک این ماده، ارایه طرح یا لایحه به کارگروه موضوع این ماده نافی مسوولیت مرکز پژوهش های مجلس در ارایه نظرات کارشناسی به کمیسیون ها و جلسات رسمی مجلس مندرج در قانون شرح وظایف مرکز پژوهش های مجلس نخواهد بود.

همچنین در تبصره یک این ماده مقرر شد: ارجاع طرح یا لایحه به کارگروه موضوع این ماده نافی مسوولیت مرکز پژوهش های مجلس در ارایه نظرات کارشناسی به کمیسیون ها و جلسات رسمی مجلس مندرج در قانون شرح وظایف مرکز پژوهش های مجلس نخواهد بود. براساس تبصره دو این ماده، حداکثر زمان رسیدگی به طرح ها و لوایح عادی در مرکز پژوهش ها یک ماه و نیم پس از ارجاع و درطرح ها و لوایح یک فوریتی یک ماه پس از ارجاع می باشد. در صورت ضرورت این فرصت ها با درخواست مرکز پژوهش ها و تایید کمیسیون اصلی قابل افزایش است.