در گزارش تاثیر استخراج رمز ارز بر پایداری شبکه برق ایران که از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس تهیه شده است ممنوعیت استخراج رمزارز سیاستی شکست‌خورده عنوان شده است. در این گزارش آمده است، این ممنوعیت به هیچ‌ عنوان نتوانسته جلوی استخراج رمزارز در کشور را بگیرد. این مرکز همچنین نسبت به تاخیر در قانون‌گذاری این حوزه هشدار داده است.

مرکز در گزارش جدید خود نوشته که اگر استخراج غیر قانونی رمز ارز در سال‌‌های آینده مهار نشود، این مساله نقشی جدی‌تر در کسری شبکه برق خواهد داشت اما اکنون این‌طور نیست.

خردادماه سال گذشته بود که حسن روحانی اعلام کرد تا پایان شهریورماه، استخراج رمزارز در کشور ممنوع است. با وجود اعلام این ممنوعیت، تابستان ۱۴۰۰، قطعی مکرر برق تبدیل به جزئی جدانشدنی از زندگی مردم شده بود.

ممنوعیت کارآمد نیست

طبق این گزارش از زمانی که طرح برخورد با استخراج کنندگان رمز ارز از سال ۹۸ آغاز شد، تا سال ۱۴۰۰، تعداد ۲۲۱ هزار و ۱۶۳ دستگاه استخراج رمزارز غیرمجاز در کشور کشف شد که توان مصرفی آنها ۶۲۱ مگاوات بوده است. البته که ممکن نیست تمامی این دستگاه‌ها به‌ طور همزمان فعال باشند.

این گزارش صریح‌ترین اقدام کشور در سیاست گذاری استخراج رمز ارزها در کشور یعنی وضع ممنوعیت استخراج در تابستان ۱۴۰۰ را «شکست‌خورده» خوانده و نوشته: «با گذشت یک ماه و ۱۰ روز از دستور قطع برق مزارع استخراج رمزارز در تابستان گذشته، بیش از نیمی از استخراج‌کنندگان به دستور دولت بی‌توجه بودند. در این مدت، تراهَش مطلق شبکه بیت‌کوین از ۶.۹۴ میلیون تراهش به ۳.۷۵ میلیون تراهش رسید.»

به دلیل اینکه وزارت صمت، اطلاعات لازم را در اختیار مرکز قرار نداده، در این گزارش از تخمین‌های دانشگاه کمبریج استفاده شده است. اگر به شکل بدبینانه‌ای فرض کنیم همه تجهیزات استخراج بیت‌کوین در کشور از نوع پرمصرف m3x باشند، مصرف برق استخراج بیت‌کوین در کشور بیشتر از ۷۰۰ مگاوات نیست. حال اگر بخواهیم از این هم بدبینانه‌تر به مساله نگاه کنیم و تخمین‌های دانشگاه‌ کمبریج به‌ علت کوچک بودن نمونه تصادفی‌اش را سه برابر کنیم، مصرف برق استخراج بیت‌کوین در ایران بیشتر از ۱۸۴۵ مگاوات نیست، حال آنکه کسری تراز برق کشور ۱۴ هزار مگاوات تخمین زده شده است. در نتیجه با وجود اینکه استخراج غیرقانونی رمزارز در تابستان گذشته ادامه داشته اما نمی‌توان آن را فقط به استخراج رمزارز نسبت داد.

مرکز همچنین هشدار داده است: «اگر ضعف کشور در مهار استخراج غیرقانونی ادامه‌دار باشد، می‌توان در سال‌های آینده برای استخراج رمزارزها در قطعی برق نقش جدی‌تری قائل بود. با توجه به رانت انرژی و روند فعلی سیاست‌ها این موضوع دور از انتظار نیست.» و در بخش دیگری اشاره کرده:‌ اقدام دیرهنگام در ساماندهی استخراج رمزارزها می‌تواند مقررات‌گذاری و سیاست‌گذاری این حوزه را با موانع عمده‌ای مواجه کند.

چندی پیش مجتبی توانگر، رئیس کمیته اقتصاد دیجیتالی مجلس گفته بود دولت باید هرچه زودتر لایحه ساماندهی رمز ارزها را به مجلس بفرستد، در غیر این‌ صورت کمیته اقتصاد دیجیتالی مجلس، در این راستا اقدام خواهد کرد.

برق ارزان، عامل جذب ماینرها

در این گزارش همچنین ارزان بودن برق به‌ عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در جذب استخراج‌کنندگان مجاز و غیرمجاز، مطرح شده است. در همین راستا توضیح داده شده:‌ «ایران به این دلیل که دارای ذخایر بزرگ گاز و نفت در جهان است، یکی از ارزان‌ترین قیمت‌های برق در جهان را دارد. برای مثال در روز ۲۵ شهریور ۱۴۰۰، متوسط قیمت هر مگاوات ساعت برق مصرفی در ایران حدود ۶۱ هزار تومان برآورد شده است، این در حالی است که این عدد ۴۰ برابر کمتر از متوسط قیمت برق در انگلستان یا ۱۰ درصد قیمت برق آلمان است.»

در ادامه می‌خوانیم: «از آنجا که دو فاکتور توان مصرفی دستگاه استخراج و نرخ هش آن در درآمد خالص رمز ارز تعیین‌کننده است، قیمت برق مصرفی بسیار حائز اهمیت است. لذا طبیعی است با این قیمت برق سرمایه‌گذاری مجاز و غیرمجاز در صنعت استخراج رمزارز در ایران جذابیت اقتصادی بالایی داشته باشد.»

استخراج‌کنندگان مقصر قطعی برق نیستند

مرکز پژوهش‌های مجلس با استناد به گزارش‌های دانشگاه کمبریج اعلام کرده، مصرف برق برای استخراج بیت‌کوین و اتریوم در بدبینانه‌ترین حالت در کشور کمتر از هزار مگاوات در تابستان سال ۹۹ بوده است. حتی با فرض ضریب خطای ۵۰ درصد، این مقدار دو برابر شده و مصرف برق برای استخراج بیت‌کوین و اتریوم در کشور از ۲ هزار مگاوات فراتر نخواهد رفت. از همین رو نمی‌توان همه کسری تراز انرژی را به استخراج رمزارز نسبت داد.

در این گزارش تاکید شده که باید با گسترش بازار فعالیت‌های سالم و مقررات‌گذاری‌شده به تدریج عرصه و فضا را برای فعالیت‌های غیرمجاز استخراج رمزارز محدودتر کرد.

منبع: پیوست