مهر نوشت:‌ انتشار فیلم گفتگوی حاشیه ساز یک نوجوان ۱۴ساله با یک چهره نامتعارف اینستاگرامی، بار دیگر گسترش ابتذال و بی بند و باری را در خلاء حاکمیت سایبری و عدم نظارت بر فضای مجازی، گوشزد می کند.

به دلیل نبود قوانین و مقررات مرتبط با فعالیت شبکه های اجتماعی خارجی در ایران، پلتفرم های خارجی روز به روز بیشتر در فضای مجازی کشورمان رسوخ می کنند. به همین دلیل و با توجه به اینکه نظارتی بر محتوایی که در این پلتفرم ها منتشر می شود، وجود ندارد، هر روز با اتفاقات و موضوعات عجیب و ناهنجار در فضاهایی مانند اینستاگرام مواجه می شویم.

این در حالی است که بحث صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی از اوایل سال ۱۹۹۰ و با فراگیری اینترنت در دنیا مطرح شده است و با توجه به اینکه در این فضا موضوع هرزه نگاری کودکان وجود دارد، کشورهای مختلف به این موضوع به عنوان یک دغدغه پرداخته اند.

سند صیانت از کودکان در فضای مجازی در صف تصویب مجلس

صیانت از کودکان در فضای مجازی و قوانین کشورهای خارجی

شواهد نشان می دهد که حتی در جوامعی که فرض بر آزادی بیان است و هرزه نگاری بزرگسالان یکی از اشکال آزادی بیان تلقی می شود، به موضوع صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی تاکید شده است.

برای مثال انگلیس در حال تصویب قوانینی است که شبکه هایی مانند فیس بوک، توئیتر و تیک تاک را ملزم به حذف محتوای مخرب می کند. طبق این قانون پلتفرم‌های فناوری باید اقدامات بیشتری برای محافظت کودکان در برابر محتوای خطرناک، قلدری سایبری و هرزنگاری انجام دهند و ایمنی آنها را در فضای مجازی تضمین کنند. اگر این شبکه ها محتوای غیرقانونی را حذف و انتشار آن را محدود نکنند با جریمه ای معادل ۱۰ درصد درآمد سالانه شان روبرو می‌شوند.

در چین نیز در راستای قانون حمایت از کودکان زیر سن قانونی، مقرراتی برای حفاظت از کودکان در فضای اینترنت تصویب شده است که ارائه دهندگان خدمات آنلاین را ملزم می‌کند محدودیت‌هایی برای استفاده کودکان در این فضا قائل شوند.

آلمان نیز از سال ۲۰۱۸ تاکنون اقدامات گسترده ای را برای کنترل محتوای نامناسب در شبکه های اجتماعی به کارگرفته است. به نحوی که شبکه‌های اجتماعی فعال در این کشور را موظف می کند، هر نشانه‌ و IP آدرس و شماره پورتی که به پروفایل کاربر منتشر کننده محتوای نامناسب اختصاص یافته را در اختیار پلیس قرار دهند.

اینها تنها مثالهایی از قوانین کشورهای خارجی برای ساماندهی فضای مجازی و قانونگذاری در مقابل پلتفرمها است. تهیه و تدوین قوانینی از این دست در بسیاری از کشورهای جهان وضع و ضرورت وجود این قوانین روز به روز برای تمامی کشورها در اقصی نقاط دنیا محرز شده است.

در حالی دولت‌ها در سراسر جهان مشغول دست و پنجه نرم کردن برای وضع مقرراتی هستند تا محتوای غیرقانونی یا خطرناک در شبکه‌های اجتماعی را بهتر کنترل کنند که در کشور ما به دلیل نبود قانون حکمرانی بر فضای سایبر و سازوکار اینترنت امن برای کودکان و نوجوانان، تهدیدات این فضا روز به روز برای اقشار مختلف مردم افزایش می یابد.

فرافکنی به سبک آقای وزیر و شانه خالی کردن از بار مسئولیت

این درحالی است که مجموعه‌های مرتبط با فضای مجازی در واکنش به این چنین اتفاقاتی دست به فرافکنی زده و اذهان را به مسیری دیگری هدایت می کنند.

محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات امروز در حاشیه دولت، در واکنش به حواشی به وجود آمده در پی لایو اینستاگرامی خبرساز این روزها گفته است: « فیلم نوجوان ۱۴ساله تلخ و آزار دهنده بود باید به جای پخش این فیلم به وضعیت این خانواده رسیدگی کرد.»

وی اینطور توضیح می دهد: « به ما اطلاع دادند که یک اتاق فکری برای انتشار این کلیپ و مجبور کردن ما به فیلتر کردن اینستاگرام تشکیل شده، البته تصمیم گیر در این خصوص ما نیستیم و نهادهای مسئول در این خصوص تصمیم خواهند گرفت. فیلم تلخ و آزار دهنده بود و به نظر می‌رسد نهادهایی که مسئولیت امدادرسانی به کودکان و نوجوانان در این شرایط را دارند باید وارد عمل شوند و باید به جای پخش این فیلم، به وضعیت این خانواده رسیدگی کرد.»

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات افزود: «من هم از همان سه یا چهار شب پیش خواستم که آدرس پیدا کنند و همکارانمان بروند و اگر می‌توانیم به این خانواده و این بچه کمک کنیم. باید این بچه معصوم را از این شرایط نجات داد. به جای دعوا کردن باید به اصل مطلب که نجات دادن آن بچه هست بپردازیم، اگر نهادهایی مسئولیت تربیت و مسائل فرهنگ را مد نظر داشته باشند این مسائل به وجود نمی‌آید.»

وی با بیان اینکه توصیه من به نهادهایی که فیلم‌ها را پخش می‌کنند این است که طوری سیاه نمایی نکنند که احساس ضد انقلاب و دشمن این باشد که وضعیت کل نوجوانان ما اینگونه است، اظهار داشت: « شهید حججی و نوجوان‌های دین دار و سالم و سلامت و معتقد اسلام هم داریم از این رو طوری سیاه‌نمایی نکنیم که دشمن بگوید نوجوانان تربیت شده در جمهوری اسلامی این گونه هستند.»

جهرمی درباره دلیل عدم پیگیری اینترنت ویژه کودکان نیز گفته است: «ما به جد این مسئله را از روز اول پیگیری کردیم و شما بروید ببینید چه کسی از من در دادگاه شکایت کرد تا طرح اینترنت کودکان متوقف شود.»

این اظهارات درحالی بیان می شود که پرواضح است که نبود بستر داخلی مناسب در حوزه شبکه های اجتماعی سبب شده تا عملا صاحبان پلتفرم های خارجی در حال حکمرانی بر فضای مجازی کشور ما باشند و به نوعی حکمرانی سایبری ما دچار خدشه شود.

وزیر ارتباطات به جای آنکه به حل ریشه ای مشکل که نبود قوانین و مقررات در فضای مجازی و خلاء حاکمیت سایبری است، بپردازد با رویکردی فرافکنانه معتقد است که برای جلوگیری از این پدیده، صرفا رسیدگی به وضعیت خانواده برای حل عموم مشکلات کفایت می کند!

وی این مشکل اجتماعی را که به دلیل بی بند و باری و رهاشدگی فعالیت اینستاگرام در کشور ما به وجود آمده، تنها به یک نوجوان تقلیل داده و برای همان یک نوجوان نسخه می پیچد.

اگر آذری جهرمی یک نگاه ساده به محتوای در حال انتشار در شبکه اجتماعی اینستاگرام داشته باشد کاملا مشخص است که روزانه چندین هزار کودک، نوجوان و جوان در سنین مختلف درگیر اتفاقات و موضوعات عجیب و غریب در فضای این شبکه اجتماعی خارجی هستند که هیچ نظارتی بر آن نیست.

از سوی دیگر وزیر ارتباطات در حالی موضوع فیلترینگ اینستاگرام را به عنوان نوعی تهدید مطرح می کند که می توان حداقل با راهکارهایی بدون ایجاد فیلترینگ کامل، جلوی بی بند و باری و ناهنجاری را در این شبکه اجتماعی گرفت و کسب درآمدهای نامتعارف از این طریق را مسدود کرد.