تاملی بر قرارداد میلیاردی فولادی با ایتالیایی‌ها

براساس خبرهایی که از ایتالیا؛ نخستین مقصد رئیس جمهوری و هیات ۱۲۰ نفره همراه او به گوش می رسد، امضای قراردادی ۲ میلیارد یورویی در حوزه صنایع فولادی یکی از چندین قراردادی است که طی این سفر منعقد شده است. آن طور که برخی منابع ایتالیایی خبر می دهند رئیس جمهوری در سفر خود به ایتالیا در مجموع قراردادهایی به ارزش ۱۷ میلیارد یورو با این کشور به امضا رسانده است که به گفته رئیس اتاق بازرگانی ایران ۲میلیارد یورو از این حجم قرارداد به صنایع فولادی مربوط می شود.

اگرچه جزئیات بیشتری از قرارداد ۲ میلیارد یورویی ایران و ایتالیا در حوزه صنایع فولادی منتشر نشده است اما خبرهایی که پیش از لغو تحریم ها از نحوه همکاری ایران و یک شرکت ایتالیایی وجود داشت، از اجرای پروژه های گندله سازی و آهن اسفنجی توسط ایتالیایی ها در ایران حکایت داشت. انعقاد قراردادی به ارزش ۲ میلیارد یورو در صنعت فولاد با توجه به تعداد بالای پروژه های نیمه کاره در کشور در حالی از نگاه کارشناسان می تواند گامی مثبت در جذب سرمایه های خارجی به شمار رود که با توجه به اخبار منتشر شده مبنی بر ورود ایتالیایی ها برای اجرای یک طرح ۶٫۵ میلیون تنی گندله سازی و یک طرح ۳ میلیون تنی آهن اسفنجی، سوالاتی در این زمینه مطرح می شود.

کارشناسان عقیده دارند ۲ میلیارد یورو رقمی بسیار قابل توجه در صنعت فولاد است این در حالی است که اجرای طرح های گندله سازی و آهن اسفنجی که به آنها اشاره شد در نهایت با یک سوم مبلغ یاد شده قابلیت اجرا دارد. با این تفاسیر با توجه به حجم قرارداد منعقد شده با ایتالیایی ها در حوزه صنعت فولاد این سوال مطرح است که آیا قرارداد ۲ میلیارد یورویی صرفا برای اجرای دو طرح یاد شده است یا با تکیه بر این مبلغ می توان به اجرای پروژه هایی بیشتر در صنعت فولاد پرداخت؟

سوال یادشده در حالی مطرح است که هنوز جزئیاتی از قرارداد منعقد شده در زمینه صنعت فولاد میان ایران و ایتالیا منتشر نشده است بنابراین در گفت وگو با کارشناسان، آنها به ارائه تحلیل ها و حدس و گمان هایی از قرارداد یاد شده با تکیه بر اخباری که پیش از این منتشر شده و همچنین مختصات کلی صنعت فولاد پرداختند.

یک عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران با اشاره به رقم ۲ میلیارد یورویی قرارداد ایران و ایتالیا در زمینه صنعت فولاد می گوید: اعداد و ارقامی که حالاشنیده می شود در مقایسه با ظرفیت هایی که پیش از این قرار بود توسط ایتالیایی ها اجرا شود اصلااقتصادی به نظر نمی رسد.

بهادر احرامیان در توضیح بیشتر می گوید: در حال حاضر هزینه اجرای یک طرح گندله سازی چیزی بین ۲۵ تا ۴۰ دلار در هر تن است، بنابراین اگر حداکثر قیمت اجرا که همان ۴۰ دلار است را در نظر بگیریم اجرای یک طرح ۶٫۵ میلیون تنی گندله سازی چیزی حدود ۲۶۰ میلیون دلار تمام خواهد شد و با همین فرمول یک طرح تولید آهن اسفنجی ۳ میلیون تنی نیز با توجه به هزینه اجرای ۱۰۰ یورویی برای هر تن، در نهایت چیزی حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیون یورو تمام خواهد شد، بنابراین براساس هیچ استانداردی اجرای ۲ طرح یاد شده به رقمی در سطح ۲ میلیارد یورو نیاز نخواهد داشت، مگر اینکه طرح های دیگری در کنار دو طرح گندله سازی و آهن اسفنجی وجود داشته باشد.

احرامیان با اشاره به این نکته که هرقدر پروژه بزرگتر باشد هزینه اجرای آن کمتر خواهد بود، می گوید: ما بعد از یک دوره طولانی تحریم با شرایط رفع تحریم ها مواجه شده ایم، به عقیده من بهتر است در چنین شرایطی در ابتدا و در کوتاه مدت با آرامش بیشتری با قضیه رفع تحریم ها برخورد کنیم و در گام نخست از قراردادهای سنگین دوری کنیم در عوض می توانیم در کوتاه مدت پروژه های نوسازی یا خرید برخی مواد و محصولاتی که به واسطه تحریم ها از آنها محروم بوده ایم را در دستور کار قرار دهیم.

این کارشناس عقیده دارد قدم های بزرگی مانند امضای قرارداد ۲ میلیارد یورویی در حوزه صنعت فولاد نیاز به دقت و طمانینه بیشتری دارد.

اما در مقابل احرامیان، یک کارشناس دیگر در حوزه صنعت فولاد با مثبت ارزیابی کردن امضای قرارداد ۲ میلیارد یورویی فولادی با ایتالیایی ها می گوید: این قرارداد در مجموع می تواند مثبت باشد اما مساله مهم، نحوه اجرای این قرارداد است.

محمدرضا دانشگر می گوید: اگر این مبلغ از طرف ایتالیایی ها در صنعت فولاد سرمایه گذاری شود بسیار خوب است اما باید دقت کنیم که این سرمایه گذاری با توجه به تخصص ایتالیایی ها در کدام بخش انجام خواهد شد.
۶:۱۷:۳۶ PM
دانشگر با اشاره به نیاز صنعت فولاد به سرمایه گذاری در بخش هایی مانند تولید مواد اولیه می گوید: ما حالانیازی به سرمایه گذاری در بخش هایی مانند نورد یا ذوب نداریم در عوض طرح های نیمه کاره بسیاری داریم که ایتالیایی ها می توانند برای تکمیل آنها سرمایه گذاری کنند.

او عقیده دارد ابتدا باید مشخص شود نحوه اجرای این قرارداد و تامین مالی آن به چه شکل است اما با توجه به تعداد زیادی پروژه نیمه کاره فولادی که در کشور وجود دارد، بهتر است ایتالیایی ها به طرح جدید ورود پیدا نکنند زیرا با رقم ۲ میلیارد یورو می توان چند طرح عمده در حوزه تولید فولاد با روش احیای مستقیم یا بسیاری طرح های نیمه کاره دیگر در زنجیره فولاد را تکمیل کرد. براین اساس از نگاه دانشگر بهترین حالت برای استفاده از سرمایه گذاری ایتالیایی ها تمرکز روی طرح های نیمه کاره است زیرا با توجه به تعدد طرح های نیمه کاره در کشور، شروع پروژه جدید توجیهی نخواهد داشت.

بخش خصوصی نحیف تر می شود

اما در شرایطی که قرارداد ۲ میلیارد یورویی ایران با ایتالیا در حوزه صنعت فولاد با ابعاد و حدس و گمان های زیادی از سوی کارشناسان همراه است، سوال دیگری که در این زمینه مطرح می شود این است که آیا نقشی برای بخش خصوصی در این میان در نظر گرفته شده است؟

نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران در ابتدا در رابطه با قرارداد فولادی ایران و ایتالیا می گوید: مذاکرات فولادی میان ایران و ایتالیا از مدت ها قبل در جریان است و ایمیدرو برای توسعه و تکمیل طرح های فولادی و همین طور نوسازی واحدهای قبلی مذاکراتی به منظور همکاری دو کشور با ایتالیا داشته است. بنابراین به نظر می رسد قرارداد ۲ میلیارد یورویی که روز گذشته از آن رونمایی شد در راستای گفت وگوهای قبلی است؛ زیرا چنین قراردادی با این حجم نمی تواند طی یک سفر یا مدت زمانی کوتاه به نتیجه برسد و نهایی شود.

پدرام سلطانی با اشاره به بزرگی رقم قرارداد فولادی ایران و ایتالیا می گوید: این قرارداد احتمالا یک قرارداد فاز به فاز و چند ساله است و فکر نمی کنم قرار باشد به یکباره و طی مدت زمانی کوتاه اجرا شود.

سلطانی عقیده دارد در نهایت ورود سرمایه به کشور اتفاق مثبتی است؛ اما تاکیدی که در این زمینه وجود دارد این است که این سرمایه گذاری ها نباید منجر به بزرگ تر شدن دولت یا بخش های غیردولتی شود.

او می گوید: سرمایه گذاری خارجی باید به صورت سه وجهی و با در نظر گرفتن سرمایه گذار خارجی، سازمان توسعه ای داخلی و بخش خصوصی در پروژه ها وارد شود و بخش خصوصی باید بخشی از این قراردادها باشد؛ ضمن اینکه به نظر می رسد شرکت های خارجی به همکاری با بخش خصوصی علاقه مند باشند.

با توجه به گفته های سلطانی به نظر می رسد ایمیدرو به عنوان یکی از طرف های اصلی این قرارداد بار زیادی در رعایت مساوات و عدالت میان بخش دولتی و بخش خصوصی بر دوش خواهد داشت.

تفاهم نامه هایی از چین تا ایتالیا

آنطور که ایمیدرو گزارش می دهد رئیس سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی در مجموع از تفاهم نامه هایی به ارزش ۵ میلیارد یورو برای سرمایه گذاری در صنایع معدنی ایران از سوی ایتالیا خبر داده است.

مهدی کرباسیان با بیان این مطلب افزود: همچنین شرکت فولاد مبارکه و شرکت ایریتک تفاهم نامه های جداگانه ای برای سرمایه گذاری در بخش های دیگر از جمله ساخت نیروگاه آماده کرده اند که در سفر رئیس جمهور و هیات همراه به ایتالیا با مشخص شدن محل تامین مالی این طرح ها و حدود همکاری ها نهایی خواهند شد.

کرباسیان گفت: در تفاهم نامه هایی که با شرکت پرشین متالیک ایتالیایی به صورت ۶۰ درصد سهم ایتالیا و ۴۰ درصد سهم ایمیدرو آماده شده است سرمایه گذاری های مشترکی در حوزه فولاد و زنجیره فولاد در جنوب کشور از چابهار تا بندرعباس یا جاسک انجام خواهد شد.

رئیس هیات عامل ایمیدرو با بیان اینکه مرحله دوم طرح سالکو (آلومینیوم جنوب) را با چینی ها و ایتالیایی ها در منطقه چابهار در دستور کار داریم، افزود: تفاهم نامه ای هم درخصوص صنایع پایین دستی آلومینیوم با شرکت «فیو» فرانسه در چارچوب همکاری های اقتصادی دوکشور آماده کرده ایم.

وی همچنین به سفر رئیس جمهور چین به ایران اشاره کرد و گفت: در این سفر ملاقات هایی با چند شرکت معتبر چینی داشتیم که در حوزه زغال سنگ با شرکت «سی ان سی» برای استفاده از ظرفیت آنها مخصوصا از نظر تامین مالی و همکاری های اقتصادی در طبس و زیراب مازندران داشتیم؛ ضمن اینکه ملاقاتی با شرکت «چایناهاربور» چین برای بخش بالادستی برگزار شد.

کرباسیان با بیان اینکه بندر پارسیان و منطقه اقتصادی لامرد برای آینده صنایع پتروشیمی، فولاد و آلومینیوم طراحی شده است، افزود: مقدمات همکاری با شرکت های دیگر چینی در حوزه آلومینیوم و روی انجام شده و تا یک ماه آینده عملیاتی می شود. حال با توجه به در دست نبودن جزئیات قرارداد دو میلیارد یورویی در حوزه فولاد و همچنین علاقه چینی ها به هزینه کردن پول های کشورمان در پروژه ها به جای سرمایه گذاری مستقیم، باید دید فصل جدید صنعت فولاد کشور در پساتحریم چگونه رقم خواهد خورد؟