آیین نامه مالی و معاملاتی دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی کشور

ماده1 :عملیات مالی و معاملاتی دانشگاه / دانشکده مستقل علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی/انستیتو پاستور و دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی ومؤسسه آموزش وپژوهش طب انتقال خون و… که منبعد مؤسسه نامیده می‏شوند بر اساس این آیین‏نامه انجام خواهدشد.
ماده2: مؤسسه شامل ستاد و کلیه واحدهای اجرایی (مستقل،غیر مستقل) منطبق با تشکیلات مصوب شامل دانشکده‏ها، مراکز تحقیقاتی، بیمارستان‏ها، شبکه بهداشت درمان، مراکز بهداشتی، شعب بین‏الملل و غیره می‏باشد که هر واحد عهده دار بخشی از تولید خدمات و اجرای قسمتی از برنامه‏های مؤسسه می‏باشد. مؤسسه موظف است سالانه حداقل ده درصد از واحدهای فوق‏الذکر را با پیشنهاد مدیر امور مالی مؤسسه و یا رییس واحد اجرایی، ‌تصویب هیأت رییسه مؤسسه و با تأیید و ابلاغ رییس مؤسسه به عنوان واحد اجرایی مستقل تعیین نماید.
تبصره1: واحد اجرایی مستقل: به واحدهایی اطلاق می‏شود که انجام عملیات مالی و معاملاتی آن براساس این آیین‏نامه و دستورالعمل‏های ابلاغی از سوی رییس هیأت امناء و یا مقام مجاز از طرف ایشان که توسط کمیته فنی و تخصصی مالی موضوع ماده 105 این آیین نامه تهیه شده، صورت می‏پذیرد.
تبصره 2: کلیه واحدهای اجرایی مستقل و غیر مستقل از لحاظ سیاست‎‏گذاری تابع قوانین، مقررات و تصمیمات مؤسسه، آیین‏نامه مالی و معاملاتی دانشگاه‏ها بوده و مکلف به رعایت و اجرای مصوبات هیأت امناء مؤسسه می‏باشد.
ماده 3: سال مالی مؤسسه یک سال هجری شمسی است که از اول فروردین ماه هر سال شروع و در آخر اسفند ماه همان سال پایان می‏یابد.
ماده 4: مؤسسه موظف است با رعایت مقررات مربوطه تا پایان خرداد ماه سال بعد نسبت به تهیه صورت‏های مالی نهایی اقدام و پس از امضاء مدیر امور مالی، معاون پشتیبانی و اکثریت اعضاء هیأت رییسه مؤسسه، و رییس مؤسسه جهت اظهار نظر به حسابرس مستقل ارائه نماید. امضاء رییس مؤسسه و معاون پشتیبانی و مدیر امور مالی الزامی است.
ماده 5: کلیه اسناد و اوراق تعهدآور مالی (از جمله: چک، سفته، و اوراق بهادار و مواردمشابه)، با امضاء رییس مؤسسه (یا مقامات مجاز از طرف ایشان) و مدیر امور مالی مؤسسه (یا مقامات مجاز از طرف وی) و در مورد واحدهای اجرایی مستقل نیز با امضاء رییس واحد و رییس امورمالی واحد معتبر خواهد بود و همچنین قراردادهای مؤسسه بر اساس قوانین و مقررات مربوطه و به استناد ماده 44 این آیین‏نامه خواهد بود.
ماده 6: مؤسسه از طریق خزانه یا خزانه معین در استان یک فقره حساب اصلی به منظور استفاده از اعتبارات و وجوه مصوب در قوانین بودجه سالیانه نزد بانک‏های مجاز افتتاح می‏نماید و مؤسسه می‏تواند در خصوص افتتاح سایر حساب‏های مورد نیاز برای پرداخت و یا ادامه استفاده از حساب‏های پرداخت موجود، با رعایت مقررات این آیین‏نامه بدون اخذ مجوز از خزانه راساً اقدام نماید.
تبصره1: برداشت از حساب‏های مؤسسه به امضاء مشترک رییس مؤسسه (یا مقامات مجاز از طرف ایشان) و مدیر امور مالی (خزانه دار یا مقام مجاز از طرف وی) می‏باشد.
تبصره2: برداشت از حساب‏های واحدهای اجرایی به امضاء مشترک رییس واحد اجرایی و رییس امور مالی واحد اجرایی می باشد.
تبصره3: افتتاح هر نوع حساب بانکی برای واحد اجرایی با درخواست کتبی رییس واحد اجرایی از رییس مؤسسه (یا مقام مجاز از طرف ایشان) پس از ارجاع به مدیر امور مالی مؤسسه جهت اظهار نظر فنی با تشخیص رییس مؤسسه (یا مقام مجاز از طرف ایشان) می‏باشد.
تبصره4: مؤسسه ملزم به ارائه فهرست و شماره کلیه حساب‏های بانکی خود و واحدهای اجرایی به هیأت امناء می باشد .
ماده 7: به منظور تمرکز درآمدهای اختصاصی، مؤسسه و واحدهای اجرایی، می‏توانند به تعداد مورد نیاز حساب‏های بانکی غیر قابل برداشت در بانک‏های مجاز کشور با ملحوظ داشتن مفاد ماده (6) این آیین‏نامه (از طریق خزانه یا خزانه معین استآن‏ها) افتتاح کنند. مؤسسه و واحدهای اجرایی آن موظفند درآمدهای اختصاصی خود را با ذکر شناسه واحد به این حساب ها واریز نموده و خزانه یا خزانه معین استان، عیناًآنرا عودت خواهد داد.  مؤسسه  پس ازدریافت  وجوه از خزانه نسبت به توزیع آن در واحدهای ذیربط به تناسب حق‌السهم آنها اقدام خواهد نمود. حداکثر 5 درصد از درآمدهای اختصاصی این واحدها به تشخیص رئیس مؤسسه قابل هزینه در خود واحد و یا ستاد وسایر واحدها می باشد.
ماده8: به منظور تمرکز وجوهی که به عنوان سپرده، وجه‏الضمان، وثیقه، ودیعه و یا نظایر آن دریافت می‏شود، مؤسسه می‏تواند به تعداد مورد نیاز حساب بانکی خاصی در بانک‏های مجاز کشور افتتاح نماید. ستاد و واحدهای اجرایی مکلفند وجوهی را که تحت عناوین فوق دریافت می‏دارند به این حساب واریز نمایند. برداشت از حساب‏های مزبور فقط به منظور استرداد وجوه این حساب‏ها به واریز کننده و واریز یا ضبط آن به نفع مؤسسه با رعایت مفاد این آیین‏نامه ودستورالعمل‏های مربوطه می باشد.
تبصره: رییس مؤسسه (یا مقام مجاز از طرف ایشان) می تواند در صورت نیاز از وجوه این حساب‏ها جهت انجام امور جاری یا سرمایه گذاری مؤسسه استفاده نماید، مشروط به آنکه در زمان تسویه حساب وجه مربوطه قابل تأدیه باشد.
ماده 9: مدیر امور مالی (خزانه‏دار) به مدت چهار سال از بین کارشناسان واجد صلاحیت رشته‏های امور مالی با حداقل چهار سال تجربه حرفه‏ای و اجرائی به پیشنهاد معاون پشتیبانی و تأیید رییس مؤسسه و با تصویب هیأت امناء و ابلاغ رییس مؤسسه به منظور اعمال نظارت مالی و تأمین هماهنگی لازم بر اساس مفاد این آیین‏نامه انتخاب و به این سمت جهت انجام وظایف مشروح زیر منصوب می‏شود :
1- تهیه و تدوین صورت‏های مالی مؤسسه از طریق نظارت مستمر بر عملیات امور مالی، محاسباتی، نگهداری و تنظیم حساب‏ها بر اساس این آیین نامه، مقررات حاکم بر تحریر دفاتر و ضوابط مربوطه، صحت و سلامت آن‏ها و تهیه گزارشات مالی مدیریتی.
2- اعمال نظارت بر اجرای قوانین و مقررات حاکم بر عملیات مالی مؤسسه و واحدهای اجرایی.
3- تبادل اطلاعات مالی مؤسسه حسب مورد با دستگاه‏های نظارتی قانونی با هماهنگی رییس مؤسسه (یا مقام مجاز از طرف ایشان).
4- نگهداری و تحویل و تحول وجوه نقدینه‏ها و سپرده‏ها و اوراق بهادار و نظارت بر وصول به موقع درآمدهای مؤسسه.
5- نظارت بر عملکرد مالی واحدهای اجرایی مستقل و غیر مستقل
6- شناسایی و نگهداری حساب مقداری و ریالی اموال، ماشین‏آلات و تجهیزات و دارائی‏های مؤسسه.
7- اطلاع و کنترل کلیه تفویض اختیارات جهت امضاء های مجاز.
8- اجرای نظام نوین مالی بر اساس دستورالعمل‏های ابلاغی وزارت متبوع.
9- اجرای آن بخش از عملیات مالی مؤسسه که در چارچوب بودجه تفصیلی مصوب هیأت امناء بر عهده مدیر امور مالی می‏باشد.
10- پیگیری و بروزرسانی مانده حساب‏های سنواتی.
تبصره1: در صورتیکه مدیر امور مالی (خزانه دار) تأیید شده هیأت امناء از سمت خود استعفا داد، یا به هر دلیل قادر به همکاری نبود، رییس مؤسسه می‏تواند فرد واجد شرایطی را تا تشکیل اولین جلسه هیأت امناء به عنوان سرپرست امور مالی منصوب نماید. مؤسسه مکلف است در اولین جلسه هیأت امناء نسبت به تعیین تکلیف مدیر امور مالی (خزانه دار) طبق تبصره 5 این ماده اقدام نماید. مدیر امورمالی (خزانه دار) می تواند وظایف تعیین شده خود را در این آیین‏نامه به معاونین یا روسای امور مالی واحدهای غیرمستقل حسب مورد تفویض نماید.
تبصره2: مدیر مالی قبلی و بعدی مکلفند حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ اشتغال مدیر مالی جدید نسبت به تنظیم صورت‏مجلس تحویل و تحول اقدام نمایند. اینصورت‏مجلس باید به امضای تحویل‏دهنده و تحویل‏گیرنده رسیده باشد و نسخه اول آن را به حسابرس مؤسسه ارائه نمایند. در مواردی که مدیر مالی از تحویل ابواب جمعی خود استنکاف نماید یا به هر علتی حضور وی امر تحویل و تحول میسر نباشد ابواب جمعی وی با حضور حسابرس و نماینده رییس مؤسسه و مدیر مالی جدید تحویل خواهد شد. این موارد در خصوص رییس امور مالی واحدهای اجرایی نیز صادق بوده و لازم است مدیر امور مالی مؤسسه نیز نظارت داشته باشد.
تبصره 3: مؤسسه می‏تواند انجام امور مالی خود را به صورت جزئی یا کلی در قالب مدیریت پیمان با تأیید مدیر امور مالی مؤسسه به  موسسات  واجد صلاحیت واگذار نماید. این بند مشمول واحدهای وصول درآمد نمی‏باشد.
تبصره 4: عزل و تغییر مدیر امور مالی به پیشنهاد رییس مؤسسه و موافقت هیأت امناء مقدور می‏باشد و انتخاب مجدد ایشان با تائید هیأت امناء بلامانع می‏باشد.
تبصره5:حداقل3نفراز افراد واجد شرایط موضوع این ماده جهت انتخاب بعنوان مدیر امور مالی(خزانه‏دار)  از هیأت امناء باید معرفی گردد.
ماده10: به منظور دستیابی به قیمت تمام شده خدمات وفعالیت ها و ضرورت اصلاحات نظام مالی بخش سلامت در راستای استقرار نظام نوین مالی و اجرای هلدینگ و شبکه عصبی مالی و در نتیجه ارتقاء سطح کنترل داخلی در بخش و ارتقاء مستمر کیفیت خدمات و تعالی عملکرد، افزایش بهره‏وری و در نهایت افزایش رضایت‏مندی آحاد جامعه ،مؤسسه موظف می‏باشد به تعداد واحدهای اجرایی خود، عملیات مالی مجزا در قالب واحد اجرایی مستقل ایجاد نماید. نحوه اداره واحدهای اجرایی مستقل و انجام عملیات مالی و معاملاتی آن براساس مفاد این آیین‏نامه و این ماده و دستورالعمل‏های ابلاغی از سوی رییس هیأت امناء و یا مقام مجاز از طرف ایشان که توسط کمیته فنی و تخصصی مالی و بودجه موضوع ماده 105 این آیین‏نامه تهیه شده، صورت می‏پذیرد.
1. مؤسسه موظف است سالانه حداقل تا 10 درصد از دانشکده‏ها، مراکز تحقیقاتی، بیمارستان‏ها، شبکه بهداشت درمان، مراکز بهداشتی خود را به عنوان واحد اجرایی مستقل تعیین نماید.
2.    نحوه انتخاب واحد اجرایی مستقل با پیشنهاد کتبی مدیر امور مالی مؤسسه و یا رییس واحد اجرایی به رییس مؤسسه و تصویب هیأت رییسه مؤسسه و با تأیید و ابلاغ رییس مؤسسه می‏باشد.
3.     این مراکز به لحاظ انجام عملیات مالی و معاملاتی در چارچوب این آیین‏نامه و اختیارات محوله مستقل بوده و میزان اختیارات محوله در قالب دستورالعمل‏های ابلاغی با تشخیص  هیأت رئیسه مؤسسه می‏باشد.
4.     واحدهای اجرایی مستقل مکلف به رعایت کلیه مفاد مندرج در این آیین‏نامه و سیاست‎‏گذاری و تصمیمات مؤسسه در قالب قوانین و مقررات مربوطه از جمله دستورالعمل‏های ابلاغی نظام نوین مالی خواهند بود. بدیهی است رییس واحد و رییس امور مالی و سایر مسئولین واحد اجرایی حسب مورد در خصوص مسئولیت‏های محوله در مقابل کلیه دستگاه‏های نظارتی شخصاً پاسخگو خواهند بود.
5.    سهم اعتباری کلیه واحدهای مزبور از اعتبارات مصوب هزینه‏ای، تملک دارایی سرمایه‏ای و درآمد اختصاصی (حداکثر 5% از درآمدهای اختصاصی این واحدها به مؤسسه اختصاص می‏یابد وبا تشخیص رییس مؤسسه قابل هزینه در خود واحد ویا ستاد و سایر واحدها می باشد) مؤسسه که در قانون بودجه هر سال تصویب می‏گردد. توسط کمیته موضوع ماده 24 این آیین‏نامه و براساس سرانه پروژه­های تحقیقاتی، پرسنلی، امکانات فیزیکی و وظایف محول شده و شاخص‏های عملیاتی تنظیم بودجه و در ازای ارائه صورتهای مالی سال قبل و طبق تفاهم‏نامه‏های داخلی تعیین و توسط رییس مؤسسه (یا مقام مجاز از طرف ایشان) به واحدهای مزبور ابلاغ می‏گردد.
6.      کلیه اعتبارات هزینه‏ای _ تملک دارایی سرمایه‏ای و درآمد اختصاصی و سایر منابع حواله شده به واحدهای اجرایی به عنوان کمک تلقی شده و در ستاد به هزینه قطعی منظور می‏گردد. ومسئولیت پاسخ گوئی مصرف منابع در واحدهای مزبور با مسئولین این واحدها خواهد بود.
7.   واحدهای اجرایی مستقل مکلف هستند ضمن نگهداری اسناد مالی، صورتهای مالی نهائی هر سال خود را حداکثر تا پایان اردیبهشت ماه سال بعد جهت بررسی و تلفیق در صورت‏های مالی نهائی مؤسسه برای تصویب به رییس مؤسسه تحویل نمایند.
8.   معاون پشتیبانی مؤسسه و سایر معاونین حسب مورد در خصوص هر یک از واحدهای اجرایی مستقل ملزم به کنترل اجرای مفاد آیین‏نامه مالی و معاملاتی و دستور‏العمل‏های ابلاغی و ارائه گزارش پیشرفت، به هیأت رییسه مؤسسه بوده و واحدهای اجرایی ملزم به همکاری و ارائه اطلاعات درخواستی می‏باشند.
9.   واحد اجرایی مستقل موظف است بر اساس ظرفیت خود تمام سیستم‏های اداری، مالی و… خود را (بعنوان مثال در بیمارستان‏ها: بستری، پذیرش، ترخیص، پرسنلی، کلینیکی، پاراکلینیکی) مکانیزه نماید. به طوری که سیستم‏های اطلاعات مدیریت بیمارستانی و حسابداری به صورت یکپارچه و در قالب نظام اطلاعات مدیریت استقرار یابد.
10. جهت‏گیری استقرار و پیاده‏سازی سیستم‏های مورد نظر در واحد اجرایی با رویکرد مشتری محور بایستی طراحی شود.
11. حقوق و مزایای اعضای هیأت علمی که در واحد اجرایی مستقل شاغل می‏باشند (طبق احکام استخدامی)، کما ‏فی‏السابق توسط دانشگاه / دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مربوطه پرداخت می‏شود. لیکن پرداخت‏های کارانه از محل منابع واحد اجرایی طبق آیین‏نامه نظام نوین بیمارستان‏ها تأمین و اقدام می‏گردد.
12.  مدیر امور مالی موظف به کنترل و نظارت مستمر بر عملکرد مالی واحدهای فوق وارائه گزارش ارزیابی  هر چهار ماه یکبار به هیأت رییسه مؤسسه جهت اطلاع وتصمیم‏گیری در صورت لزوم می‏باشد و واحدهای اجرایی ملزم به همکاری و ارائه اطلاعات درخواستی می‏باشند.
13. واحدهای مستقل می‏توانند ضمن رعایت مفاد تبصره 3 ماده 6 این آیین‏نامه حساب های سپرده وتضمینات و ودایع و نظائر آن را در حساب‏های مربوطه در واحد نگهداری نمایند.
ماده 11: رییس امور مالی واحد اجرایی فردی است دارای مدرک دانشگاهی مرتبط با امور مالی که به پیشنهاد مدیر امور مالی(خزانه دار) مؤسسه و تأیید و ابلاغ معاون پشتیبانی مؤسسه، برای مدت 4 سال انتخاب و به این سمت منصوب می‏شود.
الف: رییس امور مالی در واحدهای اجرایی مستقل، عملیات اجرایی مالی و معاملاتی را زیر نظر رییس واحد اجرایی و با نظارت مدیر امور مالی (خزانه دار) مؤسسه که بر اساس این آیین‏نامه و دستورالعمل‏های ابلاغی به وی محول می‏شود انجام می‏دهد و در قبال وظایف محوله و در حدود اختیارات این آیین‏نامه و مقررات ذیربط مسئول و شخصاً در مراجع قانونی و نظارتی پاسخگو خواهد بود.
ب: رییس امور مالی در واحدهای اجرایی غیر مستقل، در مورد وظایف و اختیاراتی که از طرف مدیر امور مالی مؤسسه و بر اساس این آیین‏نامه به وی تفویض می‏گردد مسئول بوده و فرد تفویض‏گیرنده ضمن تعهد به پاسخگوئی به مقام تفویض کننده، مکلف به رعایت مفاد این آیین‏نامه بوده و شخصاًدر مراجع قانونی و نظارتی پاسخگو خواهد بود.
تبصره1: در صورتی‏ که فرد صلاحیت‏دار و دارای مدرک دانشگاهی مرتبط در مؤسسه وجود نداشته باشد مدیر امور مالی مجاز به بکارگیری (به عنوان رییس امور مالی واحد) افراد دارای تجربه کافی می باشد.
تبصره2: رییس امور مالی واحد اجرایی مستقل به پیشنهاد مدیر امور مالی (خزانه دار) مؤسسه و با تأیید رییس مؤسسه و ابلاغ معاون پشتیبانی مؤسسه ، برای مدت 4 سال انتخاب و به این سمت منصوب می‏شود.
تبصره3: تغییر رییس امور مالی واحد اجرایی غیرمستقل به پیشنهاد مدیر امور مالی و تأیید و ابلاغ معاون پشتیبانی و تغییر رییس امور مالی واحد اجرایی مستقل به پیشنهاد مدیر امور مالی و با تأیید رییس مؤسسه و ابلاغ معاون پشتیبانی مؤسسه مقدور می‏باشد و انتخاب مجدد ایشان با رعایت ضوابط مربوطه بلامانع است. همچنین زمان تنظیم صورتمجلس تحویل و تحول در مورد مسئولین مالی قدیم و جدید واحدهای تابعه حداکثر یکماه خواهد بود.
ماده12: حسابرس شخص حقوقی است که با پیشنهاد رییس مؤسسه و تصویب هیأت امناء سالیانه از بین اعضای جامعه حسابداران رسمی ایران (حسابدار رسمی) انتخاب می‏گردد. گزارش حسابرسی سالانه در هیأت امناء قرائت و هیأت امناء نسبت به بندهای گزارش حسابرس به ازای هر بند اظهار نظر، تصمیم‏گیری و تعیین تکلیف می نماید و با عنایت به گزارش حسابرس نسبت به تصویب صورتهای مالی مؤسسه تصمیمات لازم اتخاذ خواهد نمود.
تبصره1: وظایف حسابرس رسیدگی به اسناد عملیات مالی و حسابداری مؤسسه و اظهار نظر نسبت به آن و صورتهای مالی مؤسسه  بر اساس دستورالعمل‏ها و استانداردها و اصول متداول حسابرسی می‏باشد.
تبصره2: رییس مؤسسه موظف به پیگیری تکالیف تعیین‏ شده از سوی هیأت امناء در مدت مشخص شده درخصوص هر بند گزارش حسابرس بوده و نتیجه را به هیأت امناء گزارش می‏نماید.
تبصره3: گزارش حسابرس مؤسسه در 8 نسخه تهیه که 3 نسخه به مؤسسه (رییس مؤسسه، معاون پشتیبانی، مدیر امور مالی(خزانه دار)) و بقیه به دبیرخانه هیأت امنا مستقیماً تحویل می‏شود.
تبصره4: در راستای اجرای ماده 10 این آئین­نامه، مؤسسه می تواند نسبت به انتخاب حسابرس مستقل برای واحدهای اجرایی مستقل با نظر رییس مؤسسه منوط به این که نافی مسئولیت ایشان و انجام حسابرسی کلی مؤسسه وگزارش آن به هیأت امناء نگردد، اقدام نماید.
ماده13:مؤسسه موظف است کلیه عملیات مالی خود اعم از وجوه، دارایی‏ها، بدهی‏ها، هزینه‏ها و تعهدهای مالی در مقابل دیگران و دیگران در مقابل مؤسسه را بر اساس دستورالعمل‏های نظام نوین مالی و برمبنای روش‏های متداول حسابداری در حساب‏های خود ثبت و نگهداری نماید.

فصل دوم: بودجه و منابع مالی درآمد

ماده14: بودجه تفصیلی برنامه مالی مؤسسه است که برای یک سال مالی تهیه می‏شود و حاوی پیش بینی کلیه دریافت‏ها و منابع مالی (اعتبارات هزینه‏ای، تملک دارایی، درآمد اختصاصی و سایر منابع) و برآورد مصارف مالی مؤسسه برای اجرای برنامه‏های عملیاتی سالانه و پرداخت تعهدات معوق در قالب برنامه‏های مختلف می‏باشد که توسط رییس مؤسسه پیشنهاد و به تصویب هیأت امناء مؤسسه می‏رسد.
تبصره 1: مؤسسه ملزم به پیروی از فرم‏های تدوین شده بودجه تفصیلی دبیرخانه هیأت امناء خواهد بود.
تبصره2: مؤسسه مجاز به جابجایی، افزایش و کاهش در اعتبار برنامه‏های بودجه تفصیلی (با تصویب هیأت امناء) حداکثر به میزان بیست درصد برنامه‎ها می‏باشد.عدول از برنامه‏های بودجه تفصیلی توسط حسابرس کنترل و در گزارش ایشان به هیأت امناء منعکس می‏گردد.
تبصره3: حداکثر سه درصد از اعتبارات ابلاغی از بودجه عمومی دولت و درآمد اختصاصی مؤسسه وسایر منابع بدون الزام به رعایت مفاد این آیین‏نامه و سایر مقررات عمومی در اختیار رییس مؤسسه بوده و حسب صلاحدید ایشان به هزینه گرفته می شود.
ماده15: مؤسسه موظف به تهیه برنامه اجرایی و عملیاتی سالانه خود درقالب برنامه استراتژیک مؤسسه که شامل کلیه فعالیت‏های هزینه‏ای و طرح‏های تملک دارایی سرمایه‏ای و سرمایه‏گذاری در جهت تجهیز، بهبود و یا گسترش فعالیت‏های هزینه‏ای در راستای دستیابی به اهداف تعیین شده صورت می‏پذیرد، می‏باشد. و لازم است به نحو مناسب در بودجه تفصیلی مؤسسه منعکس گردد.
ماده16: فعالیت‏های جاری: عملیات و خدمات مستمر و مشخصی است که برای رسیدن به هدف‏های برنامه طی یک سال اجرا می‏شود.
ماده17: طرح عمرانی و مخارج سرمایه‏ای وتملک دارایی‏های سرمایه‏ای: مجموعه عملیات و خدمات مشخص و هزینه‏های دوره مطالعه و یا اجرا است که در جهت دستیابی به اهداف مؤسسه و بر اساس مطالعات توجیهی، فنی و اقتصادی، اجتماعی در مدت معین و با اعتبار مشخص به صورت سرمایه‏گذاری پس از تصویب هیأت امنا، توسط مؤسسه انجام و تمام یا قسمتی از هزینه‏های اجرایی آن از محل منابع عمومی دولت (کمک) یا اعتبارات اختصاصی و سایر منابع تأمین می گردد.
ماده18: فعالیت‏های سرمایه‏گذاری: مجموعه عملیات مشخصی است که در جهت اهداف مؤسسه، تجهیز و بهبود و گسترش فعالیت‏های مؤسسه یا رفاه کارکنان با تعیین نرخ بازده مورد پیش‏بینی و منافع اجتماعی (حسب وظایف حاکمیتی) در مطالعه توجیهی، فنی و اقتصادی صورت می‏گیرد. اینگونه فعالیت‏ها لازم است، به تصویب هیأت امناء برسد.
ماده19: منابع مالی مؤسسه شامل اعتبارات هزینه‏ای، تملک دارایی و اختصاصی منظور شده در قوانین بودجه سالانه دولت و یا وجوه حواله و یا ابلاغ اعتبار شده از سوی وزارت متبوع و دیگر مراجع دولتی (ملی و استانی)، وجوه حاصل از تسویه مطالبات سنواتی، مانده اعتبارات مصرف نشده سنوات قبل، هدایا، کمک‏های مردمی‏، تسهیلات بانکی و سایر منابع می باشد.
تبصره1: اعتبارات مورد نیاز از محل منابع عمومی دولت برای هر سال مؤسسه از سال قبل بر اساس بهای تمام شده خدمات و کسری منابع توسط مؤسسه تنظیم و به مراجع ذیصلاح ارائه می شود تا به صورت کمک در بودجه کل کشور منظور و تصویب شود.
تبصره2: اعتبارات اختصاصی شامل کلیه درآمدهای اختصاصی تحقق یافته و وصولی مؤسسه می‏باشد ،که کلاً قابل هزینه وتعهد بوده و باید به حساب خزانه واریزگردد.
تبصره3: درآمد اختصاصی شامل کلیه درآمدهایی است که طبق مقررات در اجرای وظایف مؤسسه ویا در ازای ارائه خدمات آموزشی، پژوهشی،بهداشتی، درمانی، دارویی و غذایی، فرهنگی، تبلیغاتی، کنگره‏ها، همایش‏های علمی، رفاهی، ورزشی، مشاوره‏ای، فنی و وجوه حاصل از خسارات وارده به اموال منقول و غیرمنقول، جرائم غیبت، فروش مواد زائد و بدون استفاده وقابل امحاء، فروش و یا اجاره دارایی‏ها (خودرو، ماشین آلات و تجهیزات، املاک و ابنیه ، و امکانات مؤسسه)و همچنین عواید و وجوه حاصل از سرمایه‏گذاری، عدم اجرای قراردادها، قولنامه‏ها، تعهدات اشخاص حقیقی و حقوقی، ضبط سپرده‏ها، ودایع، ضمانت‏نامه‏ها و یا کلیه موارد مطروحه پیش‏بینی شده در این آیین‏نامه از اشخاص حقیقی و حقوقی و دولتی و غیره وصول می‏گردد و یا مجوز وصول آن توسط هیأت امناء صادر شده باشد.
تبصره4: اعتبارات دریافتی مؤسسه از هر محل ممکن به سر جمع اعتبارات مؤسسه افزوده شده و در قالب مفاد این آیین‏نامه قابل مصرف می‏باشد.
ماده20: مؤسسه مجاز است به منظور افزایش درآمدها و تأمین مالی واستفاده بهینه از اموال ودارائی ها  نسبت به واگذاری، مشارکت ، معاوضه یا فروش ظرفیت بلااستفاده از فضا، امکانات، اموال غیرمنقول، املاک و ابنیه خود و یا فعالیت‏های اقتصادی پس از بازاریابی مناسب (ملی و بین‏المللی) و بررسی صرفه و صلاح مؤسسه، از طریق بخش غیر دولتی یا دیگر موسسات  دولتی پس از کسب مجوز از هیأت امناء اقدام نماید به نحوی که وظایف حاکمیتی آن مخدوش نگردد. نحوه فروش و واگذاری و مشارکت براساس دستورالعملی که توسط کمیته های فنی و تخصصی موضوع ماده 105 این آیین نامه تهیه شده، می باشد.
ماده21: بودجه تفصیلی مؤسسه پس از تصویب هیأت امناء، توسط رییس مؤسسه جهت اجرا به معاون پشتیبانی مؤسسه ابلاغ می‏گردد.
ماده22: تنظیم و تخصیص اعتبار به واحدهای اجرایی بر اساس تفاهم‏نامه داخلی و بر مبنای قیمت تمام شده خدمات و منطبق برسیاست‏های مالی متناسب با عملکرد، حجم عملیات و ارائه خدمات مرتبط و به تناسب حق‏السهم آنها از کل اعتبارات مؤسسه خواهد بود .
ماده23: قیمت تمام شده خدمات، عبارت است از مجموعه هزینه‏های دستمزد مستقیم، مواد و سربار جذب‏شده یک واحد خدمت و استهلاک و هزینه‏های عمومی و اداری که در فرآیند عملیات امور مالی شناسایی شده باشد.
ماده24: تخصیص منابع به واحدهای اجرایی بر اساس سیاست‏های مالی مؤسسه و تفاهم‏نامه‏های داخلی منعقده بر مبنای درآمدهای وصولی، تعهد شده و تخصیص منابع اعلام شده از محل منابع عمومی دولت و سایر منابع و همچنین مفاد بودجه تفصیلی در راستای اهداف عملیاتی مؤسسه توسط کمیته‏ای مرکب از رییس مؤسسه، معاون پشتیبانی، مدیر امور مالی (خزانه دار)، مدیر بودجه با توجه به عملکرد واحدها تعیین و توسط معاون پشتیبانی ابلاغ می‏گردد. واحدهای اجرایی موظفند بر اساس برنامه و اعتبارات تخصیص یافته اقدام نمایند و رییس واحد اجرایی در این مورد در مقابل رییس مؤسسه و سایر مراجع ذیربط شخصاً مسئول خواهد بود.
ماده25: در صورت تغییر در برنامه‏های اجرایی مؤسسه و یا تغییر در منابع پیش‏بینی شده تهیه و تنظیم اصلاحیه بودجه تفصیلی با در نظر گرفتن ضوابط و مقررات و تصویب هیأت امناء امکان‏پذیر خواهد بود. بدیهی است در کلیه پرداخت‏ها اولویت با پرداخت‏های پرسنلی و ماموریت‏های اصلی مؤسسه است.
ماده26: چنانچه در شروع سال مالی بودجه تفصیلی به تصویب هیأت امناء نرسیده باشد تا زمان تصویب به منظور جلوگیری از هرگونه وقفه‏ای در انجام امور مؤسسه پس از تصویب هیأت رییسه هر ماه مجوز خرج بر مبنای  اعتبارات هزینه‏ای و تملک دارایی مصوب مؤسسه در قانون بودجه کل کشور همان سال و درآمد اختصاصی وصولی و سایر منابع صادر خواهد شد.
ماده27: نحوه مصرف هدایا، وقف و کمک‏های مردمی با در نظر گرفتن نیات اهداکننده به مصرف می‏رسد و دارایی‏های اهدایی بر اساس ارزش جاری، شناسایی و در حساب‏های مؤسسه ثبت می‏گردد. در مواردی که کمک  بصورت نقدی باشد و نیت اهدا کننده مشخص نباشد وجوه فوق به حساب کمک‏های مردمی واریز و طبق تشخیص رییس مؤسسه به مصرف می‏رسد.
ماده28: در مواقعی که پس از تصویب بودجه طرح‏های تملک دارایی سرمایه‏ای به عللی رسیدن به اهداف کلیه طرح‏ها در زمان پیش‏بینی شده میسر نباشد مؤسسه می‏تواند با تصویب هیأت امناء، چند طرحی را که اولویت دارند طبق برنامه تکمیل نمایند و اعتبارات سایر طرح‏های همان برنامه را در مورد این طرح‏های اولویت دار هزینه و در بودجه تفصیلی طرح های تملک دارایی اصلاح و به تأیید هیأت امناء برساند.

فصل سوم: پرداخت‏ها و هزینه‏ها

ماده29: اعتبار عبارت است از منابع مالی که در جهت نیل به اهداف مؤسسه و انجام عملیات و برنامه‏های مؤسسه در چارچوب بودجه تفصیلی مصوب هیأت امناء به مصرف می‏رسد. پرداخت هرگونه وجهی توسط مؤسسه منوط به پیش‏بینی اعتبار لازم در بودجه تفصیلی و اصلاحیه‏های بودجه تفصیلی، مؤسسه می باشد.
تبصره- وجود اعتبار در بودجه مؤسسه به خودی خود برای اشخاص حقیقی و حقوقی ایجاد حق نمی‏کند و استفاده از اعتبارات باید در قالب تفاهم نامه ی داخلی و تخصیص‏های صادره و با رعایت مقررات این آیین‏نامه باشد.
ماده30: کلیه پرداخت‏ها با دستور رییس مؤسسه یا مقامات مجاز از طرف ایشان و در واحدهای مستقل با دستور رییس واحد اجرایی پس از تأمین اعتبار انجام می‏پذیرد. انواع پرداخت‏های مؤسسه، عبارت است از: 1- تنخواه‏گردان 2- پیش‏پرداخت 3- علی‏الحساب 4- هزینه 5- خرید اموال، ماشین آلات، تجهیزات و تملک دارایی سرمایه ای.6-سایر
ماده31: کلیه پرداخت‏های مؤسسه و یا واحدهای اجرایی جز در مواردی که قوانین و مقررات ترتیب دیگری مقرر داشته، باید از طریق حساب‏های بانکی و به وسیله چک انجام گیرد. منوط به آنکه گواهی بانک حاکی برموارد زیر باشد:
·    انتقال وجه به حساب ذینفع
·    پرداخت وجه به ذینفع یا قائم مقام قانونی او
·     حواله در وجه ذینفع یا قائم مقام قانونی او
تبصره- در موارد استثنائی که با تشخیص رییس مؤسسه یا مقام مجاز از طرف ایشان و در واحدهای مستقل با تشخیص و مسئولیت رییس واحد اجرایی اخذ امضاء از گیرنده وجه مقدور یا به مصلحت نباشد، تأیید یکی از مقامات مذکور، دایر بر پرداخت وجه به ذینفع (بصورت چک یا نقد) رسید دریافت‏کننده وجه تلقی و سند قابل احتساب به هزینه قطعی است.
ماده32: پیش دریافت اعتبارات (تنخواه‏گردان حسابداری): عبارت است از وجوهی که خزانه از محل اعتبارات مصوب برای انجام هزینه‏های سال و بدهی‏های قابل پرداخت سنوات قبل در اختیار مؤسسه قرار می‏دهد.
تبصره: وجوه پرداختی به واحدهای اجرایی: عبارت است از مبالغی که بر مبنای بودجه تفصیلی، تفاهم‏نامه‏ها و تخصیص اعتبار و با درخواست وجه برای انجام هزینه‏ها، خرید دارایی‏ها و سایر پرداخت‏ها در اختیار واحد اجرایی قرار می گیرد.
ماده33: تنخواه‏گردان پرداخت عبارت است از وجهی که از طرف مدیر امور مالی (خزانه دار) و یا مقامات مجاز از طرف وی و رییس امور مالی در واحدهای اجرایی مستقل با تأیید رییس مؤسسه یا مقامات مجاز از طرف ایشان و رییس واحدهای اجرایی مستقل، برای انجام هزینه‏ها و خریدها در اختیار کارپرداز قرار می‏گیرد. سقف تنخواه کارپرداز تا سقف معاملات جزئی می‏باشد، سقف یا تعداد پرسنل مسئول فقط با تشخیص رییس مؤسسه قابل تغییر است.
ماده34: پیش پرداخت: عبارت است از پرداختی که از محل اعتبارات مربوط بر اساس احکام و قراردادها طبق دستور‏العمل پیش پرداخت‏ها و علی ‏الحساب ها با تشخیص رئیس مؤسسه و یا مقامات مجاز ، پیش از انجام تعهد پرداخت می‏شود.
ماده35: علی‏الحساب، عبارت است از پرداختی که به منظور ادای قسمتی از تعهد طبق دستور‏العمل پیش پرداخت‏ها و علی ‏الحساب ها صورت می‏گیرد.
ماده36: هزینه: آن دسته از مخارج‏، پرداختی‏ها، تعهدات‏، استهلاک و کاهش ارزش دارایی‏ها بر اساس اصول متداول حسابداری طی یک دوره مالی می‏باشد که به منظور تولید کالاها، خدمات و انجام سایر فعالیت‏ها در راستای اجرای عملیات اصلی و مستمر مؤسسه صورت می‏گیرد.
ماده37: خرید اموال، ماشین آلات ، تجهیزات و سایردارایی‏ها، آن بخش از پرداخت‏ها و تعهدات مؤسسه می‏باشد که ما به ازای آن دارایی با عمر مفید مشخص جهت مؤسسه ایجاد نماید.
تبصره: هر نوع پرداخت جهت اموال، ماشین‏آلات و تجهیزات که منجر به افزایش عمر مفید یا تکمیل آن گردد به بهای خرید آن دارایی افزوده و از تاریخ ایجاد، نسبت به محاسبه استهلاک اقدام می‏شود.
ماده38: حواله اجازه‏ای است که کتباً به وسیله مقامات مجاز برای تأدیه تعهدات و بدهی‏های قابل پرداخت از محل اعتبارات مربوطه عهده مدیر امور مالی (خزانه دار) و رییس امور مالی واحد و در وجه ذینفع صادر می‏شود.
ماده39: تشخیص عبارت است از تعیین و انتخاب کالا و خدمات و سایر پرداخت‏هایی که تحصیل یا انجام آن‏ها برای نیل به اجرای برنامه‏های مؤسسه و واحدهای اجرایی ضروری است.
ماده40: تأمین اعتبار عبارتست از اختصاص‏دادن تمام یا قسمتی از اعتبار مندرج در بودجه تفصیلی مؤسسه برای انجام هزینه و خرید دارائی و ایجاد تملک دارائی و تعهد که مبنای آن، دفتر اعتبارات امور مالی مؤسسه و واحد اجرایی خواهد بود.
ماده41: تعهد: عبارت است از ایجاد دین بر ذمه مؤسسه ناشی از :
الف) تحویل کالا یا خدمت
ب) اجرای قراردادهایی که با رعایت مقررات منعقد شده باشد.
ج) احکام صادر شده از مراجع قانونی و ذی‏صلاحیت
د) پیوستن به قرادادهای بین‏المللی و عضویت در سازمانها یا مجامع بین المللی با اجازه قانون.
ماده42: تسجیل: عبارت است از تعیین میزان بدهی قابل پرداخت به موجب اسناد و مدارک اثبات بدهی.
ماده43: درخواست وجه، سندی است که از سوی رییس مؤسسه یا مقام مجاز از طرف ایشان به منظور پرداخت حواله‏های صادر شده و سایر پرداختی‏هایی که به موجب قانون از محل وجوه متمرکز شده در خزانه (حسب مورد خزانه یا خزانه معین استان ذیربط) صادر می‏شود.
تبصره1: مقامات مجاز موضوع این ماده از سوی بالاترین مقام اجرایی دستگاه به صورت کتبی به وزارت امور اقتصادی و دارایی یا سازمان امور اقتصاد و دارائی استان معرفی می‏شوند.
تبصره2: در خواست وجه واحد اجرایی، سندی است که از سوی رییس واحد اجرایی و رییس امورمالی واحد اجرایی به منظور پرداخت حواله‏های صادر شده و سایر پرداخت‏هایی که به موجب قانون از محل اعتبارات مربوطه صادر می‏شود.
ماده44: مسئولیت تشخیص و انجام تعهد و تسجیل و حواله به عهده رییس مؤسسه و مقامات مجاز ازطرف ایشان و مسئولیت تأمین اعتبار و تطبیق پرداخت با این آیین‏نامه به عهده مدیر امور مالی (خزانه دار) مؤسسه و مقامات مجاز از طرف وی می‏باشد. مسئولیت‏های فوق در مورد واحدهای اجرایی مستقل نیز به عهده رییس واحد و رییس امور مالی واحد می‏باشد.
تبصره: در صورتی که مسئولیت‏های موضوع این ماده حسب مورد مستقیماً و بدون واسطه از طرف مقامات فوق به سایر مقامات دستگاه‏های مربوطه، کلی یا جزئی تفویض گردد، تفویض گیرنده ملزم به رعایت کلیه مقررات بوده و همچنین کلیه کارکنان در برابر وظایف اصلی و محوله در شرح وظایف سازمانی در قبال مراجع قانونی و نظارتی شخصاً پاسخگو خواهند بود.
ماده45:کلیه اسناد هزینه، خریدها و تعهدات انجام شده حسب مورد باید مدارک مثبته زیر را حسب مورد همراه داشته باشد . مستنداتی که از طریق نرم افزارهای الکترونیکی قابل احصاء و نگهداری هستند جایگزین اسناد کاغذی خواهد شد.
الف) خریدهای داخلی
1- درخواست خرید 2- فاکتور خرید 3- رسید انبار یا رسید تحویل مستقیم ودر خصوص مصرف کالا ،حواله انبار که به امضاء تحویل گیرنده رسیده باشد 4- مدارک مربوط به مناقصه یا ترک تشریفات مناقصه حسب مورد 5- دستور پرداخت 6- تأییدیه درخواست‏کننده مبنی بر مطابقت شرایط فنی با درخواست اولیه خرید حسب مورد 7- تصویر قرارداد، در مورد خریدهای در قالب قرارداد 8- درموارد ضروری تأیید صورتجلسه تحویل کالا و یا نصب، توسط رییس مؤسسه یا مقامات مجاز از طرف ایشان و در مورد واحدهای اجرایی مستقل نیز توسط رییس واحد به منزله صدور رسید انبار / حواله انبار خواهد بود.
ب) خریدهای خارجی :
1- درخواست خرید 2- اعلامیه بانک و در موارد جزئی صورت حساب فروشنده 3- مدارک ثبت سفارش وترخیص کالا 4- رسید انبار و در خصوص مصرف کالا ،حواله انبار که به امضاء تحویل گیرنده رسیده باشد (در موارد ضروری صورت مجلس تحویل کالا به منزله صدور رسید انبار و حواله انبار می باشد) 4- مدارک مربوط به مناقصه یا ترک تشریفات مناقصه حسب مورد (بجز موارد مندرج در تبصره ماده 55) 5- دستور پرداخت 6- تأییدیه درخواست کننده مبنی بر مطابقت شرایط فنی با درخواست اولیه خرید 7- تصویر قرارداد حسب مورد
ج) خدمات قراردادی :
1- صورتحساب و یا صورت وضعیت حسب مورد 2- قرارداد 3- مدارک انجام مناقصه و ترک تشریفات مناقصه حسب مورد 4- ابلاغ افزایش یا کاهش کار 5- تائیدیه رییس مؤسسه یا رییس واحد اجرایی مستقل حسب مورد یا مقامات مجاز مبنی بر انجام موضوع قرارداد حسب شرایط قرارداد 6- ارائه تصفیه حساب طرف قرارداد از سوی مراجع قانونی ذیربط حسب مورد (سازمان تأمین اجتماعی، وزارت امور اقتصادی ودارایی و غیره) 7- ارائه مستندات مبنی بر پرداخت به ذینفع.
تبصره 1- خدمات غیر قراردادی:
درخواست واحد، صورتحساب، تائیدیه رییس مؤسسه یا رییس واحد اجرایی مستقل یا مقامات مجاز مبنی بر انجام کار، تاییدیه و یا مستندات دریافت وجه.
د) پرداخت‏های پرسنلی از جمله: (حقوق و مزایا، اضافه کار، حق‏الزحمه کار اضافه کارکنان خارج از شرح وظایف مربوطه و وقت اداری، کمک هزینه رزیدنت‏ها، انترن‏ها، کاردانشجویی، حق‏التدریس، حق حضور در جلسه، ماموریت‏ها، کارانه و…) 1- حکم حقوقی 2- دستور پرداخت 3- اخذ گواهی انجام کار جهت تغییرات مقداری و ریالی ماهیانه ازسوی رییس مؤسسه یا مقام مجاز از طرف ایشان یا رییس واحد اجرایی مستقل 4- گواهی بانک حاکی از پرداخت وجه به ذینفع 5- صورتحساب خدمات تشخیصی ودرمانی حسب مورد 6- هزینه‏های خارج از کشور مامورین اعزامی با امضای رییس مؤسسه یا مقام مجاز از طرف ایشان با ارائه مدارک مستند قابل پرداخت خواهد بود.
و) سایر هزینه‏ها شامل: هزینه‏های دعوت‏ها، پذیرایی‏ها، هدایا، تشریفات مؤسسه، ورزشی، مسافرت‏های علمی و مسابقات دانشجویان و کارکنان در داخل و خارج از کشور، پروژه‏های تحقیقاتی، خرید کتب و مجلات (چاپی و الکترونیکی) بلیط الکترونیکی و بلیط هواپیما، کنگره‏ها، همایش‏ها و کارگاه‏های آموزشی ، شرکت و برگزاری مجامع علمی و نمایشگاههای داخلی و خارجی و هزینه‏های خانه‏های بهداشت و فعالیت‏های بهداشتی و هم‏چنین حق‏الزحمه های پرسنلی ناشی از فعالیت‏های بهداشتی ،آموزشی و پژوهشی و درمانی و اداری مالی که خارج از وظایف مستمر پرسنل و بر اساس درخواست مراجع ذیربط از مؤسسه انجام می‏پذیرد و در جهت اهداف وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی و مؤسسه می‏باشد بدون رعایت موارد مندرج در این ماده و بر اساس صورتحساب‏ها و یا صورتجلسات و دستورالعمل‏های اجرایی حسب مورد که به گواهی مسئولان و رییس واحد اجرایی رسیده باشد با مسئولیت رییس واحد هزینه‏کننده با موافقت رییس مؤسسه یا مقام مجاز از طرف او قابل پرداخت خواهد بود. در مورد واحدهای اجرایی مستقل با تشخیص و مسئولیت رییس واحد اجرایی می باشد.
تبصره1: رییس مؤسسه می‏تواند در مواردی که پیش‏بینی نشده مدارک مورد نیاز را تعیین نماید.
تبصره2: پرداخت‏های مربوط به طرح‏های پژوهشی مصوب شورای پژوهش مؤسسه تا سقف اعتبارات حوزه پژوهش مؤسسه از شمول مقررات این آیین‏نامه مستثنی بوده ولیکن این پرداخت‏ها باید حسب گزارش مجری طرح، پس از تأیید ناظر و معاون پژوهشی به تائید نهائی رییس مؤسسه یا مقام مجاز از طرف ایشان برسد. ودر مورد آن قسمت از هزینه‏های انجام شده که در پیشبرد طرح موثر واقع شده حسب گزارش مجری طرح، تأیید ناظر و موافقت رییس مؤسسه یا مقام مجاز از طرف ایشان به هزینه قطعی منظور خواهد شد.
ماده46: مؤسسه می تواند به منظور جلب مشارکت‏های مردمی در مراکز ارائه دهنده خدمات نسبت به واگذاری واحدهای ارائه‏دهنده خدمات مزبور به بخش غیر دولتی اقدام نموده و همچنین به منظور استفاده بهینه از فضا و امکانات موجود خود می‏تواند بخشی از خدمات خود را پس از محاسبه قیمت تمام شده و براساس توافق یا در قالب قرارداد با اشخاص حقیقی یا حقوقی واگذار نموده و درآمد حاصل از آن را به حساب درآمد اختصاصی مؤسسه منظور نماید.
ماده47:پرداخت کمک، هدایا و اعانه به صورت نقدی یا غیر نقدی به افراد و  موسسات  دولتی یا غیر دولتی تا سقف 10 درصد کل اعتبارات موسسه و در صورت نیاز مازاد بر آن پس از تایید هیات امنا بلامانع است مشروط به آن که به تشخیص رییس مؤسسه یا مقام مجاز از طرف ایشان، خدمات فرد حقیقی یا حقوقی ذینفع در راستای اهداف و وظایف مؤسسه باشد. اینگونه پرداخت‏ها به حساب هزینه قطعی منظور خواهدشد. در مورد واحدهای اجرایی مستقل پس از درخواست کتبی رییس واحد اجرایی وموافقت رییس مؤسسه خواهد بود.
ماده48: مؤسسه می‏تواند برای رفع احتیاجات سال بعد با عنایت به نقطه سفارش کالا در مؤسسه در مواردی که موضوع جنبه فوری و فوتی داشته باشد یا این که تأخیر در انجام امری منجر به زیان و خسارت گردد با پیشنهاد واحد اجرایی مربوطه و موافقت رییس مؤسسه قراردادهای لازم برای خرید کالا و خدمات با رعایت مقررات منعقد نماید . همچنین مؤسسه می تواند با موافقت هیأت رئیسه ، قراردادهای بلند مدت لازم برای خرید کالا و خدمات بارعایت صرفه وصلاح منعقد نماید و تعهدات آن را به صورت یکجا و یا در اقساط دراز مدت پرداخت نماید. اینگونه تعهدات در سال های مالی آتی درقالب بودجه تفصیلی(صورت های مالی پیش بینی) قابل پرداخت می‏باشد.
ماده49: کسری و اضافات حاصل در ابواب جمعی امور مالی، اموال و دارائی‏ها، صندوق‏های درآمدی مؤسسه یا موجودی انبارها اعم از نقدی و یا جنسی و اوراقی که در حکم وجه نقد است با اعلام واحد مربوطه، پس از اعمال مقررات مربوطه، به حساب کسری یا اضافات دوره بسته می‏شود. کسری و اضافات مزبور تاسقف معاملات متوسط با تشخیص وتصمیم هیئت رئیسه مؤسسه وبالاتر از آن به هیأت امناء گزارش و ایشان تصمیم‏گیری خواهند نمود.
ماده50: در مورد آن قسمت از هزینه ها یا خریدهایی که نوعاً انجام آن از یک سال مالی تجاوز می کند مؤسسه می تواند برای مدت متناسب، قراردادهایی که مدت اجرای آن از سال مالی تجاوز می‏کند منعقد نماید (منوط به آنکه در بودجه تفصیلی سال مربوطه، منظور شده باشد) مؤسسه مکلف است در بودجه سالانه خود اعتبارات لازم برای پرداخت تعهدات مربوطه را مقدم بر سایر اعتبارات منظور نماید.
ماده51: اعتبارات ومنابع مالی مؤسسه در قالب بودجه تفصیلی تا آخر سال مالی قابل تعهد و پرداخت است، هر مقدار از تعهدات که تا آخر سال مالی مربوط پرداخت نشده باشد از محل منابع مالی و اعتبارات مؤسسه که در بودجه تفصیلی سال بعد بدین منظور تأمین می‏شود پرداخت خواهد شد. تا زمان تصویب در هیأت امناء با تشخیص رییس مؤسسه و در قالب این آیین‏نامه پرداخت می‏گردد.
ماده52: انجام هر نوع پرداخت و اجرای برنامه‏های توسعه‏ای در جهت اهداف مؤسسه در چارچوب برنامه استراتژیک و برنامه های عملیاتی‏ مؤسسه و برنامه‏های 5 ساله دولت از محل مانده اعتبارات سنوات قبل با تصویب هیأت رییسه مؤسسه بلامانع است.
تبصره: مؤسسه و واحدهای اجرایی پس ازپایان سال ،مجاز به  پرداخت در قالب اعتبارات  ومنابع مالی سال قبل و اعمال حساب درحساب های سال قبل نمی باشند . همچنین کلیه واحدهای اجرایی مستقل و غیر مستقل موظفند مانده وجوه دریافتی مصرف نشده تا پایان سال خود را تا تا پایان سال جاری به امور مالی مؤسسه عودت دهند مبالغ برگشتی از واحدها و همچنین اعتبارات مصرف نشده به عنوان مانده اعتبارات سنوات قبل واحد و مؤسسه محسوب خواهد شد و درسال مالی بعد به واحد مستقل عودت داده می‏شود.
ماده53: کارپرداز مأموری است که نسبت به خرید، تدارک کالا و خدمات مورد نیاز طبق دستور مقامات مجاز با رعایت این آیین‏نامه اقدام می‏نماید. از کارپردازان قراردادی باید تا سقف تنخواه ایشان وثیقه معتبر اخذ گردد. گردش عملیات تنخواه‏گردانها و بالاخص تنخواه کارپردازان در پایان هر سه ماه کنترل، تسویه و ترمیم می‏گردد.
تبصره1- در خصوص کارپردازان رسمی وپیمانی تا سقف پاداش پایان خدمت ایشان وثیقه لازم نبوده و مازاد بر آن لازم است وثیقه دریافت شود. تسویه پایان خدمت تنخواه داران منوط به تسویه تنخواه ایشان خواهد بود.
تبصره2: مؤسسه مجاز به استفاده ازخدمات کارکنان قراردادی در مشاغل حسابداری ،حسابداری اموال ، انبارداری با دریافت وثیقه معتبر یا سفته برحسب ضرورت با تشخیص رئیس مؤسسه و یا مقامات مجاز از طرف ایشان می باشد.
ماده54: هرنوع بدهی سنوات گذشته براساس قوانین و مصوبات هیأت امنا با درج در بودجه تفصیلی مؤسسه ازمحل منابع موجود قابل پرداخت خواهد بود . دیون عبارت است از بدهی‏های قابل پرداخت سنوات گذشته که به یکی از طرق زیر بدون اختیار مؤسسه ایجاد شده باشد.
الف : احکام قطعی صادره از طرف مراجع صالحه .
ب : انواع بدهی به وزارتخانه‏ها و  موسسات  دولتی و شرکت‏های دولتی ناشی از خدمات انجام شده مانند حق‏الاشتراک برق، آب، هزینه‏های مخابراتی‏، پست و هزینه‏های مشابه که خارج از اختیار مؤسسه اجرایی ایجاد شده باشد.
ج : سایر بدهی‏هایی که خارج از اختیار مؤسسه ایجاد شده باشد.
د : سایر بدهی‏های پرسنلی و غیر پرسنلی.

فصل چهارم: معاملات

ماده55: کلیه معاملات مؤسسه اعم از خرید، فروش، اجاره، استجاره، پیمانکاری، اجرت و غیره باید حسب مورد از طریق مناقصه یا مزایده انجام شود.
تبصره: در موارد زیر نیازی به مناقصه و یا مزایده نمی‏باشد :
1.        در مورد معاملاتی که طرف معامله وزارتخانه یا مؤسسه دولتی یا شرکت دولتی باشد.
2.        موسسات  و نهادهای عمومی غیردولتی و موسسات  تابعه که بیش از 51% سهام و یا مالکیت آن‏ها متعلق به  موسسات  و نهادهای مذکور باشد.
3.        در مورد خرید، اجاره به شرط تملیک یا اجاره و استجاره اموال منقول و غیر منقول که یا به تشخیص و مسئولیت رییس مؤسسه یا مقامات مجاز از طرف ایشان با کسب نظر حداقل سه نفر از کارشناسان رسمی دادگستری یا حداقل سه نفر از کارشناسان خبره و متعهد منتخب رییس مؤسسه و یا با قیمت برابر یا کمتر از قیمت تعیین شده یا حقوقی که نرخ‏های آنها از طرف مراجع قانونی ذیصلاح انجام خواهد شد.
4.        در مورد خرید خدمات مشاوره اعم از مهندسی مشاور،  موسسات  علمی، حق‏الاختراع و مشاوره فنی بازرگانی مشتمل بر مطالعه، طراحی و یا مدیریت بر طرح و اجرا و نظارت و یا هر نوع خدمات مشاوره‏ای و کارشناسی ، خدمات حسابرسی، خدمات هنری با رعایت موازین اسلامی و صنایع مستظرفه.
5.        خرید اموال منقول، غیر منقول، خدمات و حقوقی که به تشخیص و مسئولیت رییس مؤسسه و مقامات مجاز از طرف ایشان منحصر بفرد (انحصاری) بوده ودارای انواع مشابه نباشد.
6.        در مورد خرید کالاهای مورد مصرف روزانه که در محل از طرف دستگاه‏های ذیربط دولتی و یا شهرداری‏ها برای آن‏ها نرخ ثابتی تعیین شده باشد.
7.        در مورد کرایه حمل و نقل از طریق زمینی، هوایی، دریایی که از طرف دستگاه‏های دولتی ذیربط برای آن‏ها نرخ معینی تعیین شده باشد.
8.        در مورد هزینه‏های مربوط به تعمیر، راهبری، نگهداری و خرید قطعات یدکی جهت تعویض یا تکمیل لوازم و تجهیزات ماشین آلات ثابت و متحرک پزشکی و غیرپزشکی و همچنین ادوات و ابزار و وسایل اندازه‏گیری دقیق لوازم آزمایشگاه‏های علمی و فنی و نظائر آن به تشخیص و مسئولیت رییس واحد درخواست کننده، با تأیید رییس مؤسسه یا مقام مجاز از طرف ایشان و تعیین بهای مورد معامله حداقل توسط یک نفر کارشناس رشته مربوطه منتخب رییس مؤسسه.
9.        در مورد معاملات محرمانه به تشخیص هیأت رییسه با رعایت صرفه وصلاح مؤسسه.
10.    در مورد مناقصاتی که بنا به ضرورت وموافقت کتبی رییس مؤسسه به صورت متمرکز توسط وزارت متبوع برگزار می گردد.
11.   خدمات فرهنگی و هنری، آموزشی و پژوهشی، ورزشی و نظایر آن با رعایت صرفه و صلاح مؤسسه و قراردادهای آموزشی و همچنین قراردادهای پژوهشی با اشخاص حقیقی و حقوقی با هماهنگی شورای پژوهشی مؤسسه به تشخیص و مسئولیت رییس واحد درخواست‏کننده و تأیید رییس مؤسسه و یا مقام مجاز از طرف ایشان.
12.    خرید سهام و تعهدات پرداخت خسارت و جرائم ناشی از اجرای احکام قضائی.
13.    در مورد کالاهای انحصاری که توسط کنسرسیوم های داخلی تولید می‏شود.
ماده 56: واژگانی که در فصل معاملات به کار برده شده، به شرح زیر تعریف می‏شوند:
الف- مناقصه: فرایندی است رقابتی برای تأمین کیفیت مورد نظر (طبق اسناد مناقصه)، که در آن تعهدات موضوع معامله به مناقصه‏گری که مناسب ترین قیمت را پیشنهاد کرده باشد، واگذار می‏شود.
ب- مناقصه‏گزار : مؤسسه موضوع ماده (2) این آیین‏نامه که این مناقصه را برگزار می‏نماید.
ج – مناقصه‏گر: شخصی حقیقی یا حقوقی است که اسناد مناقصه را دریافت و در مناقصه شرکت می کند.
د – کمیته فنی بازرگانی: هیأتی است با حداقل سه عضو خبره فنی بازرگانی صلاحیتدار که از سوی مقام مجاز از سوی رییس مؤسسه مناقصه‏گزار انتخاب می‏شود و ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها و سایر وظایف مقرر در این آیین‏نامه را بر عهده می‏گیرد.
ه- ارزیابی کیفی مناقصه‏گران : عبارت است از ارزیابی توان انجام تعهدات مناقصه‏گران که از سوی مناقصه‏گزار یا به تشخیص وی توسط کمیته فنی بازرگانی انجام می شود.
و – ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها: فرآیندی است که در آن مشخصـات، استـانـداردها، کـارایـی، دوام و سایر ویژگی‏های فنی بازرگانی پیشنهادهای مناقصه‏گران بررسی، ارزیابی و پیشنهادهای قابل قبول برگزیده می‏شوند.
ز- ارزیابی مالی: فرآیندی است که در آن مناسبترین قیمت از بین پیشنهادهائی که از نظر فنی بازرگانی پذیرفته شده اند، برگزیده می‏شود.
ح- ارزیابی شکلی: عبارت است از بررسی کامل بودن اسناد و امضای آنها، غیرمشروط و خوانا بودن پیشنهاد قیمت.
ط- انحصار: انحصار در معامله عبارت است از یگانه بودن متقاضی شرکت در معامله که به طرق زیر تعیین می‏شود:
1-   اعلان هیأت وزیران برای کالاها و خدماتی که در انحصار دولت است.
2-   انتشار آگهی عمومی و ایجاب تنها یک متقاضی برای انجام معامله.
ی – برنامه زمانی مناقصه: سندی است که در آن زمان و مهلت برگزاری مراحل مختلف مناقصه، مدت اعتبار پیشنهادها و زمان انعقاد قرارداد مشخص می‏شود.
ماده57 نصاب معاملات :
الف) معاملات جزئی: معاملاتی که به قیمت ثابت سال 1389 کمتر از چهل ونه میلیون ریال (49000000) باشد.
ب) معاملات متوسط: معاملاتی که مبلغ مورد معامله بیش از سقف مبلغ معاملات جزئی بوده و از ده     برابر سقف ارزش معاملات جزئی تجاوز نکند.
ج) معاملات عمده: معاملاتی که مبلغ برآورد اولیه آن‏ها بیش از ده برابر سقف ارزش مبلغ معاملات جزئی باشد.
تبصره1- مبنای مبلغ حدنصاب در خرید برای  معاملات جزئی و متوسط مبلغ مورد معامله و در مورد معاملات عمده مبلغ برآوردی واحد متقاضی معامله می‏باشد.
تبصره2- مبنای حدنصاب در فروش، مبلغ ارزیابی و برآورد کارشناس خبره رشته مربوطه منتخب رییس مؤسسه می باشد.
تبصره3- مبلغ یا برآورد معاملات مشمول هر یک از حدنصاب های فوق نباید با تفکیک اقلامی که به طور متعارف یک مجموعه واحد تلقی می شوند، به نصاب پایین‏تر برده شود.
تبصره4- تعیین سقف حدنصاب‏های مزبور در بندهای فوق در ابتدای هر سال و بر اساس شاخص عمومی قیمت‏های اعلانی توسط بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی که بر اساس قوانین مربوطه به تصویب هیأت وزیران رسیده و ابلاغ می‏گردد، تعدیل می‏گردد.
ماده58: طبقه بندی انواع مناقصات:
الف ) مناقصات از نظر مراحل بررسی به انواع زیر طبقه بندی می شوند :
1.     مناقصه یک مرحله‏ای: مناقصه‏ای است که در آن نیازی به ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها نباشد. در این مناقصه پاکت‏های پیشنهاد مناقصه‏گران در یک جلسه گشوده و در همان جلسه برنده مناقصه تعیین می‏شود.
2.    مناقصه دو مرحله‏ای: مناقصه ای است که به تشخیص مناقصه‏گزار، بررسی فنی بازرگانی پیشنهادها لازم باشد. در این مناقصه، کمیته فنی بازرگانی تشکیل می‏شود و نتایج ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها را به کمیسیون مناقصه گزارش می‏کند و بر اساس مفاد (ماده69) این آیین‏نامه برنده مناقصه تعیین می‏شود.
ب ) مناقصات از نظر روش دعوت مناقصه‏گران به انواع زیر طبقه بندی می شوند :
1.     مناقصه عمومی: مناقصه‏ای است که در آن فراخوان مناقصـــه از طریــق آگهی عمومی کتبی و علاوه بر آن به طریق الکترونیکی نیز به اطلاع مناقصه‏گران می‏رسد.
2.     مناقصه محدود: مناقصه‏ای است که در آن به تشخیص و مسئولیت بالاترین مقام مؤسسه مناقصه‏گزار، محدودیت برگزاری مناقصه عمومی با ذکر ادله تأیید شود. فراخوان مناقصه با تشخیص رییس مؤسسه از طریق ارسال دعوتنامه کتبی یا الکترونیکی برای مناقصه‏گران صلاحیتدار بر اساس ضوابط (مواد 63 و 77 ) این آیین‏نامه به اطلاع مناقصه‏گران میرسد.
ماده59: بمنظور اتخاذ تصمیم در مورد پیشنهادات واصله کمیسیون مناقصه از 3 نفر بشرح زیر تشکیل می‏شود .
1.        رییس مؤسسه (یا نماینده وی)
2.        معاون پشتیبانی یا نماینده وی (مسئول فنی مؤسسه مناقصه‏گزار یا واحدی که مناقصه به درخواست وی برگزار می شود.)
3.        مدیر امور مالی مؤسسه (خزانه دار) یا نماینده وی
تبصره1: کمیسیون با حضور هر سه نفر اعضای مزبور رسمیت دارد تمام اعضا مکلف به حضور در جلسه و ابراز نظر هستند. تصمیمات کمیسیون با رای اکثریت اعضاء معتبر خواهد بود.
تبصره2: اعضای کمیسیون مناقصه در مؤسسه لازم است اختیارات خود را درخصوص خرید کالاها، تجهیزات و خدماتی که حسب نظر رییس هیأت امنا با رعایت صرفه و صلاح ضرورت می‏یابد که به صورت متمرکز از سوی ستاد مرکزی وزارت متبوع انجام پذیرد، به اعضای معرفی شده از سوی رییس هیأت امنا در ستاد وزارت تفویض نمایند. در اینگونه موارد وجوه برنده مناقصه حسب شرایط قرارداد با نظر وزیر توسط مؤسسه قابل پرداخت می‏باشد. دستورالعمل این تبصره توسط وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ابلاغ می‏گردد.
ماده60: وظایف کمیسیون مناقصه
اهم وظایف کمیسیون مناقصه به شرح زیر است:
الف) تشکیل جلسات کمیسیون مناقصه در موعد مقرر در فراخوان مناقصه.
ب) بررسی پیشنهادهای مناقصه‏گران از نظر کامل بودن مدارک و امضای آن‏ها و نیز خوانا بودن و غیر مشروط بودن پیشنهادهای قیمت (ارزیابی شکلی).
ج) ارزیابی پیشنهادها و تعیین پیشنهادهای قابل قبول طبق شرایط و اسناد مناقصه.
د) ارجاع بررسی فنی پیشنهادها به کمیته فنی بازرگانی در مناقصات دو مرحله‏ای.
هـ) تعیین برندگان اول و دوم مناقصه.
و) تنظیم صورتجلسات مناقصه.
ز) تصمیم‏گیری درباره تجدید یا لغو مناقصه.
ر) تصمیم‏گیری درباره نحوه دریافت هزینه آگهی مناقصه و مزایده و هزینه ثبت قرارداد در دفتر خانه اسناد رسمی.
ماده61: فرآیند برگزاری مناقصات به ترتیب شامل مراحل زیراست :
الف) تأمین منابع مالی: انجام معامله به هر طریق مشروط به آن است که مؤسسه به نحو مقتضی نسبت به پیش‏بینی منابع مالی معامله در مدت قرار داد اطمینان حاصل و مراتب در اسناد مرتبط قید شده باشد.
ب ) تعیین نوع مناقصه درمعاملات بزرگ (یک مرحله ای یا دو مرحله ای، عمومی یا محدود).
ج ) تهیه اسناد مناقصه.
د ) ارزیابی کیفی مناقصه‏گران درصورت لزوم.
هـ ) فراخوان مناقصه.
و ) ارزیابی پیشنهادها.
ز ) تعیین برنده مناقصه و انعقاد قرارداد
ماده62:روش های انجام مناقصه به شرح زیر است:
الف) درمعاملات جزئی، کارپرداز یا مأمور خرید باید  با توجه به کم و کیف موضوع معامله (کالا، خدمت یا حقوق) درباره بهای آن تحقیق نماید و با رعایت صرفه و صلاح و اخذ فاکتور مشخص و به تشخیص و مسئولیت خود، معامله را با تأمین کیفیت به کمترین بهای ممکن انجام دهد.
ب) درمعاملات متوسط: کارپرداز یا مأمور خرید باید با توجه به کم وکیف موضوع معامله (کالا، خدمت یاحقوق) درباره بهای آن تحقیق نماید و با رعایت صرفه و صلاح و اخذ حداقل سه فقره استعلام کتبی، با تأمین کیفیت مورد نظر، چنانچه بهای به دست آمده مورد تأیید مسئول واحد تدارکاتی یا مقام مسئول همتراز وی باشد، معامله را با عقد قرارداد یا اخذ فاکتور انجام دهد و چنانچه اخذ سه فقره استعلام کتبی به هر دلیلی ممکن نباشد با تأیید و موافقت رییس مؤسسه یا مقامات مجاز به تعداد موجود کفایت می‏شود.
تبصره: چنانچه مسئولیت واحد تدارکاتی برعهده کارپرداز واحد باشد امضای نامبرده به منزله امضای مسئول واحد تدارکاتی است درصورتی که مؤسسه فاقد کارپرداز باشد، می توان وظایف مندرج در این فصل را به متصدیان پستهای مشابه سازمانی و یا به مأمور خرید محول نمود.
ج ) درمعاملات بزرگ : به یکی از روش های زیر عمل می شود :
1.                برگزاری مناقصه عمومی از طریق انتشار فراخوان در روزنامه های کثیرالانتشار و یا بصورت الکترونیکی در سایت مؤسسه ومناقصات.
2.                 برگزاری مناقصه محدود.
تبصره : مؤسسه مکلف است کلیه شرایط کیفی مورد نظر خود را در شرایط و اسناد مناقصه لحاظ نماید.
ماده63: فراخوان مناقصه
الف: مفاد فراخوان مناقصه حداقل باید شامل موارد زیر باشد:
1-       نام ونشانی مناقصه‏گزار.
2-       نوع، کمیت وکیفیت کالا یا خدمات.
3-       نوع و مبلغ تضمین شرکت درمناقصه.
4-       محل، زمان و مهلت دریافت اسناد، تحویل وگشایش پیشنهادها.
5-   مبلغ برآورد شده معامله و مبانی آن (درصورتی که تعیین آن میسر یا به مصلحت باشد). در مواردی که فهرست بهای پایه وجود دارد، برآورد مربوط طبق فهرست یاد شده تهیه می‏شود.
ب) فراخوان مناقصه عمومی باید به تشخیص مناقصه‏گزار از یک تا سه نوبت حداقل دریکی از روزنامه‏های کثیرالانتشار کشوری یا استان مربوط و یا سایت الکترونیکی مناقصات ویا مؤسسه منتشر گردد.
ج) مناقصه‏گزار می‏تواند علاوه بر موارد مذکور در بند “ب” این ماده ازطریق سایر رسانه‏های گروهی و رسانه‏های ارتباط جمعی یا شبکه‏های اطلاع رسانی نیز فراخوان را منتشر نماید.
د) درصورتی که نیاز به برگزاری مناقصه بین‏المللی باشد، یا استفاده از تسهیلات اعتباری خارجی مطرح باشد، باید با کسب مجوزهای مربوط و با رعایت موازین قانون حداکثر استفاده از توان فنی، مهندسی، تولیدی و صنعتی و اجرائی کشور مصوب 12/12/1375 آگهی مربوط در یکی از روزنامه‏های انگلیسی زبان داخل و یک مجله یا روزنامه بین‏المللی مرتبط با موضوع مناقصه و یا سایت الکترونیکی مناقصات ویامؤسسه منتشر شود.
ح ) در آگهی مناقصه باید تصریح گردد که نقشه‏ها و برگ شرایط و اسناد مناقصه و مشخصات معامله در محل معین و یا سایت الکترونیکی مناقصات ویا مؤسسه موجود است و پیشنهاددهندگان باید یک نسخه از آنرا دریافت و با قید قبولی امضاء کرده و به پیشنهاد خود ضمیمه و تسلیم نمایند.
ماده64: اسناد مناقصه:
الف) تمامی اسناد مناقصه باید بطور یکسان به همه داوطلبان تحویل شود.
ب) اسناد مناقصه باید شامل و حاوی موارد زیر باشد:
1.     نام ونشانی مناقصه‏گزار.
2.     نوع ومبلغ تضمین مناقصه.
3.      محل، زمان و مهلت دریافت اسناد، تحویل پیشنهادها و گشایش آنها.
4.      مبلغ پیش‏پرداخت و تضمین حسن انجام کار.
5.      مدت اعتبار پیشنهادها حداکثر بیست روز به استثنای ایام تعطیل خواهد بود.
6.    شرح کار، مشخصات فنی بازرگانی، استانداردها، نوع، کمیت وکیفیت کالا یا خدمات، روش تهیه و مهلت مقرر برای تسلیم پیشنهادها و تعداد نسخه‏های آنها، روز و ساعت و محل قرائت پیشنهادها و همچنین مجاز یا عدم مجاز بودن حضور پیشنهاددهندگان یا نمایندگان آنها درجریان کمیسیون مناقصه.
7.        متن قرارداد شامل موافقتنامه، شرایط عمومی و خصوصی و ضمائم آنها در صورت لزوم.
8.     مدت و محل و نحوه تحویل کالا یا انجام کار و ترتیب عمل و میزان خسارت در مواردی که طرف معامله در تحویل کالا یا انجام کار کلا یا بعضأ تاخیر نماید.
9.     تصریح اینکه بهای پیشنهادی باید به مبلغ مشخص یا بر اساس درصد کسر یا اضافه نسبت به واحد بهای اعلام شده تعیین و در پاکت دربسته و ممهور و یا امضاء پیشنهاد دهنده باشد، تسلیم شود.
10.   در صورتی که موضوع معامله عمده باشد ممکن است به میزان تضمین حسن انجام معامله از کالای مورد معامله دریافت شود و در این صورت باید موضوع در آگهی قید گردد.
11.    تعیین زمان لازم برای بررسی پیشنهادها و تشخیص حائز مناسب ترین بهاء و ابلاغ به برنده مناقصه ضرورت دارد.
12.    میزان پیش پرداخت در صورتی که به تشخیص واحد مناقصه‏گزار پرداخت آن به برنده مناقصه لازم باشد و ترتیب پرداخت و واریز آن.
13.    محل توزیع یا فروش نقشه‏ها و برگ شرایط و مشخصات در صورت لزوم.
14.   محل توزیع نمونه‏های ضمانت‏نامه و قرارداد (درصورتی که لازم باشد) برای آن که ضمانت نامه عینا مطابق نمونه تنظیم‏، و نمونه قرارداد نیز با قید اینکه مورد قبول است‏، باید امضاء و ضمیمه پیشنهاد گردد.
15.    تصریح این نکته که شرکت در مناقصه و دادن پیشنهاد به منزله قبول اختیارات و تکالیف تعیین شده واحد مناقصه‏گزار می باشد.
16.   تصریح این نکته که واحد مناقصه‏گزار مکلف است هر گونه کسور قانونی (اعم از بیمه، مالیات، عوارض و سایر موارد) که بابت معامله به طرف قرارداد تعلق می‏گیرد و مؤسسه قانوناً مکلف به کسر آن می‏باشد را از بهای کارکرد یا کالای تحویلی در موقع پرداخت مطالبات او کسر نماید.
17.   سایر اسنادی که به تشخیص مناقصه‏گزار لازم باشد.
18.   واحد مناقصه‏گزار مکلف است سپرده شرکت در مناقصه را در صورتی که برنده مناقصه حاضر به انجام معامله نشود و هم‏چنین سپرده نفر دوم را در صورتی که برای انجام معامله به او رجوع شود و از انجام معامله امتناع نمایند به نفع مؤسسه ضبط کند.
19.   واحد مناقصه‏گزار اختیار دارد مقدار کالا یا کار مورد معامله را تا بیست و پنج درصد افزایش یا کاهش دهد مشروط بر اینکه کلیه محاسبات فنی نسبت به این افزایش یا کاهش، رعایت و تطبیق شود.
20.   واحد مناقصه‏گزار مجاز نیست به پیشنهادات مبهم و مشروط و بدون سپرده و یا پیشنهاداتی که بعد از انقضای مدت مقرر در آگهی می رسد ترتیب اثر دهد.
ماده65: واحد مناقصه‏گزار در صورتی که ذکر شرایط خاصی را علاوه بر آنچه در ماده 64 ذکر شده است، لازم تشخیص دهد مشروط بر این که با قوانین و مفاد این آیین‏نامه مغایر نباشد، می تواند در متن آگهی یا در نقشه ها و برگ شرایط و مشخصات درج نماید بطوری که عموم داوطلبان قبل از تسلیم پیشنهاد آن اطلاع حاصل کنند ولی منظور داشتن امتیازات جدید برای برنده مناقصه هنگام انعقاد یا اجرای قرارداد به هر عنوان ممنوع می‏باشد.
ماده66: ترتیب تهیه و تسلیم پیشنهادها
الف) شرکت‏کنندگان درمناقصه پس از دریافت یا خرید اسناد باید پیشنهادهای خود را به ترتیب زیر تهیه و به مناقصه‏گزار تسلیم کنند :
1.                 تهیه و تکمیل اسناد و پیشنهادها
2.                 تسلیم پیشنهادها در مهلت مقرر در فراخوان مناقصه.
3.                 دریافت رسید تحویل پیشنهادها.
ب) مهلت قبول پیشنهادها در مورد مناقصات داخلی و بین المللی از آخرین مهلت تحویل اسناد مناقصه به ترتیب نباید کمتر از ده روز و یکماه باشد.
ماده67: شرایط تسلیم و تحویل پیشنهادها:
الف) هیچ یک از شرکت‏کنندگان درمناقصه، به جز در مواردی که در اسناد مناقصه پیش‏بینی شده باشد، نمی‏توانند بیش ازیک پیشنهاد تسلیم کنند.
ب) شرکت‏کنندگان در مناقصه، اسناد مناقصه و پیشنهادهای خود را باید در پاکت‏های جداگانه و دربسته شده شامل تضمین (پاکت الف)، پیشنهاد فنی بازرگانی (پاکت ب) و پیشنهاد قیمت (پاکت ج) بگذارند و همه پاکت‏ها را در لفاف مناسب و دربسته و مهر شده قرار دهند.
ج) مناقصه‏گزار موظف است در مهلت مقرر همه پیشنهادهای ارائه‏ شده شرکت‏کنندگان را پس از دریافت، ثبت و تا جلسه بازگشائی، از پاکت‏ها صیانت نمایند.
د) هرگونه تسلیم، تحویل، اصلاح، جایگزینی و یا پس گرفتن پیشنهادها باید به صورت قابل گواهی و در مهلت و مکان مقرر در اسناد مناقصه انجام شود.
ه ) در صورتی که به تشخیص دستگاه مناقصه‏گزار نوع معامله ایجاب نماید که نقشه یا برگ شرایط و مشخصات و نمونه‏های ضمانت نامه و قرارداد و یا مدارک دیگری تهیه شود، قبل از نشر آگهی باید آن‏ها توسط مؤسسه تهیه شود.
ماده68: گشایش پیشنهادها
الف) پیشنهادهای مناقصه‏گران در زمان و مکان مقرر گشوده می شود.
ب ) مراحل گشایش پیشنهادها به شرح زیر است:
1-       تهیه فهرست اسامی دریافت کنندگان اسناد، (پیشنهاد دهندگان)، حاضران و شرکت‏کنندگان درجلسه
2-       بازکردن پاکت تضمین (پاکت الف) و کنترل آن.
3-       بازکردن پاکت فنی بازرگانی.
4-       بازکردن پیشنهاد قیمت و کنترل از نظر کامل بودن مدارک و امضای آن‏ها و کنار گذاشتن پیشنهادهای غیرقابل قبول در مناقصات یک مرحله‏ای.
5-       تحویل پاکت‏های فنی بازرگانی به کمیته فنی بازرگانی درمناقصات دو مرحله‏ای.
6-       تهیه و تنظیم و امضای صورتجلسه گشایش پیشنهادها توسط اعضاء کمیسیون مناقصه.
7-          تحویل پاکت‏های قیمت و پاکت تضمین پیشنهادهای رد شده به مناقصه‏گزار برای استرداد به ذینفع.
ج) در صورت برگزاری مناقصه دو مرحله ای زمان و مکان تشکیل جلسه گشایش پیشنهادهای قیمت، در جلسه گشایش پاکت ها اعلام خواهد شد، این مدت فقط برای یکبار تا سقف مدت اعتبار پیشنهادها قابل تمدید است. در این صورت پاکت های قیمت در یک لفاف لاک و مهر شده توسط دستگاه مناقصه‏گزار صیانت می شود. در مناقصات یک مرحله ای، پیشنهادهای قیمت بیدرنگ گشوده و بر اساس ماده 72 این آیین نامه، برنده مناقصه تعیین می شود.
د) دستگاه مناقصه‏گزار میتواند در صورت تمایل از مناقصه گران یا نمایندگان آن‏ها جهت حضور در جلسه گشایش پیشنهادهای مالی دعوت نماید.
ماده69: ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها
الف) در مناقصات دو مرحله‏ای، مناقصه‏گزار موظف است بر اساس معیارها و روش‏های اعلام شده در اسناد مناقصه، ارزیابی کیفی مناقصه‏گران و ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها را انجام و اعلام نماید.
ب) در صورتی که بررسی فنی بازرگانی پیشنهادها لازم باشد، نتیجه بررسی طی مهلتی که کمیسیون مناقصه معین می‏کند به جلسه بعدی کمیسیون احاله می‏شود و بر اساس گزارش کمیته فنی بازرگانی، پاکت‏های قیمت پیشنهاد دهندگان که امتیاز فنی بازرگانی لازم را احراز کرده‏اند، گشوده می‏شود.
ج) هرگونه ارزیابی فنی بازرگانی، تنها پیش از گشودن پیشنهادهای قیمت مجاز است
د) پاکت پیشنهاد قیمت مناقصه‏گرانی که در ارزیابی‏های فنی بازرگانی پذیرفته نشده‏اند باید ناگشوده باز‏گردانده شود.
ماده70: در صورتی که در مدت مقرر پیشنهادی نرسیده باشد و یا کمیسیون مناقصه نیز برنده‏ای تعیین نکرده باشد، واحد مناقصه‏گزار میتواند مناقصه را تجدید یا موضوع را برای اخذ تصمیم لازم به کمیسیون ترک تشریفات مناقصه احاله کند.
ماده71: کمیسیون مناقصه نتیجه مناقصه را همراه با نظر نماینده کمیته فنی(حسب مورد)که در کمیسیون حضور داشته است به رییس واحد مناقصه‏گزار اعلام و در صورت موافقت رییس واحد نتیجه به برنده مناقصه ابلاغ خواهد شد در صورت عدم موافقت مقام مذکور به تشخیص مناقصه‏گزار مناقصه تجدید یا موضوع برای اتخاذ تصمیم به کمیسیون ترک تشریفات مناقصه ارجاع خواهد شد.
ماده72: ارزیابی مالی و تعیین برنده مناقصه :
الف)هنگام ارزیابی مالی، مناقصه‏گری که مناسب‏ترین قیمت را حائز شده باشد، به عنوان برنده اول اعلام خواهد شد و برنده دوم در صورتی اعلام می شود که تفاوت قیمت پیشنهادی وی با برنده اول، کمتر از مبلغ تضمین باشد.
ب)پس از گشودن پاکت‏های قیمت، چنانچه بررسی قیمت‏ها و تجزیه و کنترل مبانی آن لازم باشد، کمیسیون مناقصه می‏تواند بررسی آن را به کمیته فنی بازرگانی ارجاع نماید و کمیته فنی بازرگانی حداکثر ظرف دو هفته نتیجه ارزیابی را به کمیسیون مناقصه اعلام می‏کند.
ج)پس از گشودن پیشنهادهای قیمت، در مواردی که رییس مؤسسه یا مقام مجاز از طرف او برنده مناقصه را اعلام کرده باشد.
د)در کلیه خریدها به تشخیص رییس مؤسسه، مناقصه گران و فروشندگان کالاهای با کیفیت داخلی نسبت به مناقصه‏گران و فروشندگان خارجی ترجیح دارند.
هـ)مناقصه‏گزار در مواردی که میسر باشد باید قبل از روز افتتاح پیشنهاد، شاخص قیمت‏های مربوط به مورد مناقصه را با وسایل مقتضی و مطمئن بطور محرمانه تهیه نموده در پاکت لاک و مهر شده در اختیار کمیسیون مناقصه قرار دهد تا روز افتتاح پیشنهادات پس از قرائت پیشنهادات واصله اعضاء کمیسیون مناقصه در آن شاخص‏ها در جهت تصمیم گیری بهینه استفاده نماید.
و) در صورتی که حائز حداقل بها بیش از یک نفر باشد و نسبت به انجام معامله با یکی از آنها در مهلتی که کمیسیون تعیین خواهد کرد بین آنها توافق نشود، حق تقدم با برنده مناقصه‏ای خواهد بود که در محل انجام کار سکونت دارد. در صورتی که حائزین حداقل بها واجد شرایط یکسان باشند کمیسیون برنده مناقصه را از طریق اخذ نظر هیأت رییسه مؤسسه تعیین خواهد نمود.
ماده73: انعقاد قرارداد :
الف) قرارداد با برنده مناقصه، باید پیش از پایان مدت اعتبار پیشنهادها منعقد شود. این مدت حداکثر برای یکبار و برابر مدت پیش‏بینی شده در اسناد مناقصه قابل تمدید است. در صورت عقد قرارداد با پیشنهاد دهنده اول تضمین پیشنهاد دهنده دوم مسترد می‏گردد.
ب) چنانچه برنده اول از انعقاد قرارداد امتناع نماید و یا ضمانت انجام تعهدات را ارائه ننماید، تضمین مناقصه وی ضبط و قرارداد با برنده دوم منعقد می‏گردد. در صورت امتناع نفر دوم، تضمین وی نیز ضبط و مناقصه تجدید یا موضوع جهت طرح در کمیسیون ترک تشریفات مناقصه به رییس مؤسسه و مقام مجاز از طرف ایشان پیشنهاد خواهد شد.
در معاملاتی که تحویل مورد معامله در مدت 15 روز میسر نباشد باید قرارداد منعقد شود. در قرارداد باید نکات زیر قید گردد :
1.        نام متعاملین.
2.        مدت انجام تعهد و محل شرایط تحویل مورد معامله.
3.        ترتیب عمل و میزان خسارت در مواردی که برنده معامله در انجام تعهدات جزئی یا کلی تاخیر نماید.
4.     الزام تحویل کالا بر طبق نمونه ممهور در صورتی که تهیه نمونه لازم باشد در این صورت باید نمونه کالا با مهر طرفین معامله مهمور و نزد مناقصه‏گزار نگاهداری شود.
5.        اقرار برنده معامله به این که از مشخصات کالا یا کار مورد معامله و مقتضیات محل تحویل کالا یا انجام کار اطلاع کامل دارد.
6.     اختیار مناقصه‏گزار نسبت به افزایش یا کاهش مورد معامله در مدت قرارداد تا میزان 25% مقدار مندرج در قرارداد، مشروط بر اینکه کلیه محاسبات فنی نسبت به این افزایش یا کاهش متناسب رعایت و تطبیق شود.
7.     بهای مورد معامله و ترتیب پرداخت آن، در مواردی که انجام کار بر اساس واحد بها باشد برآورد و در قرارداد ذکر می شود ولی بهای کارهای انجام یافته بر اساس واحد بها احتساب و پرداخت خواهد شد.
8.        مبلغ پیش‏پرداخت و ترتیب واریز آن طبق دستورالعمل‏های ابلاغی از سوی وزارت متبوع می‏باشد.
9.     اقرار به عدم شمول ممنوعیت موضوع قانون راجع به منع مداخله وزرا و نمایندگان مجلسین و کارمندان دولت در معاملات دولتی و کشوری مصوب دی‏ماه سال 1337.
10.   سایر شرایطی که مورد توافق طرفین معامله قرار گیرد مشروط بر اینکه متضمن امتیازاتی علاوه بر آنچه در شرایط مناقصه ذکر شده برای فروشنده نباشد
ماده74: تجدید و لغو مناقصه
الف) مناقصه در شرایط زیر تجدید می‏گردد:
1.         کم بودن تعداد مناقصه‏گران از حد نصاب تعیین شده در اسناد مناقصه.
2.          امتناع برندگان اول و دوم مناقصه از انعقاد قرارداد.
3.          پایان مدت اعتبار پیشنهادها.
4.          بالا بودن قیمت‏ها به نحوی که توجیه اقتصادی طرح مرتفع شده باشد.
5.          رای مراجع قانونی.
ب ) مناقصه در شرایط زیر لغو می‏شود:
1.       نیاز به کالا یا خدمات موضوع مناقصه مرتفع شده باشد.
2.       تغییرات زیادی در اسناد مناقصه لازم باشد که موجب تغییر در ماهیت مناقصه گردد.
3.    پیش آمدهای غیر متعارف نظیر، جنگ، زلزله، سیل و مانند آنها.
4.    رای مراجع قانونی.
5.    تشخیص کمیسیون مناقصه مبنی بر تبانی بین مناقصه‏گران.
ج) مناقصه‏گزار باید تجدید و یا لغو مناقصه را به سمع و نظر کلیه مناقصه‏گران برساند.
ماده75: نحوه رسیدگی به شکایات
الف) چنانچه هر یک از مناقصه‏گران نسبت به اجرا نشدن موادی از این آیین‏نامه اعتراض داشته باشد می‏تواند به بالاترین مقام دستگاه مناقصه‏گزار شکایت کند.
ب- مؤسسه مناقصه‏گزار مکلف است در مهلت پانزده روز کاری از تاریخ دریافت شکایت، رسیدگی‏های لازم را به عمل آورده و در صورت وارد دانستن اعتراض،مطابق مقررات مربوط اقدام نماید و در صورتی که شکایت را وارد تشخیص ندهد، ظرف مهلت تعیین شده جوابیه لازم را به شاکی اعلام نماید.
ماده76: اعضای کمیته یا کمیسیون فنی، بازرگانی و مالی در مواقع ضروری با نظر رییس مؤسسه انتخاب می‏گردند.
ماده77: در مواردی که انجام مناقصه براساس گزارش توجیهی مؤسسه مناقصه‏گزار به تشخیص یک هیأت سه نفره مرکب از مقامات مذکور در ماده 78 این آیین‏نامه میسر نباشد، می توان معامله را به طریق دیگری انجام داد و در این صورت هیأت ترک تشریفات مناقصه با رعایت صرفه و صلاح مؤسسه ترتیب انجام این گونه معاملات را با رعایت سایر مقررات مربوط در هر مورد برای یک نوع کالا یا خدمت تعیین و اعلام خواهد نمود.
ماده78: اعضای کمیسیون ترک تشریفات مناقصه شامل:
1.       معاون پشتیبانی مؤسسه
2.  مدیر امور مالی مؤسسه
3.  نماینده فنی رییس مؤسسه
تبصره 1: جلسات با حضور سه نفر اعضای مربوطه رسمیت دارد و کلیه اعضاء مکلف به حضور درجلسات هیأت و ابراز نظر خود نسبت به گزارش توجیهی واحد اجرایی مربوط در مورد تقاضای ترک مناقصه و همچنین نحوه انجام معامله مورد نظر هستند لکن تصمیمات هیأت با رای اکثریت اعضاء معتبر خواهد بود.
تبصره2: در اجرای ماده (77) این آیین‏نامه در صورتی که مبلغ معامله بیش از ده برابر و کمتر از پنجاه برابر حدنصاب معاملات جزئی باشد، انجام معامله پس از تصویب و تائید هیأت‏های سه نفری موضوع این ماده حسب مورد مجاز خواهد بود.
تبصره 3: در اجرای ماده (77) این آیین‏نامه در صورتی که مبلغ معامله بیش از پنجاه برابر و کمتر از صد برابر حدنصاب معاملات جزئی باشد، انجام معامله پس از تصویب هیأت‏های سه نفری موضوع این ماده حسب مورد با تائید رییس مؤسسه مجاز خواهد بود.
تبصره 4: در اجرای ماده (77) این آیین‏نامه در صورتی که مبلغ معامله بیش از صد برابر وکمتر از دویست برابر حدنصاب معاملات جزئی باشد، انجام معامله پس از تصویب هیأت‏های سه نفری موضوع این ماده حسب مورد با تائید هیأت رییسه مؤسسه مجاز خواهد بود.
تبصره 5: در اجرای ماده (77) این آیین‏نامه در صورتی که مبلغ معامله بیش از دویست برابر نصاب معاملات جزئی باشد، انجام معامله پس از تصویب هیأت‏های سه نفری موضوع این ماده حسب مورد با تائید هیأت رییسه مؤسسه منوط به تصویب هیأت امناء دانشگاه مجاز خواهد بود.
ماده79: مناقصه محدود به تشخیص رییس مؤسسه و با رعایت مواد (58) و (63) در موارد زیر برگزار می‏شود :
الف) وجود فهرست‏های مناقصه‏گران صلاحیتدار
ب) وجود فهرست کوتاه مناقصه‏گران صلاحیتدار در مناقصه محدود نیازی به انتشار آگهی نمی‏باشد.
تبصره1: حداقل تعداد مناقصه‏گران در مناقصه محدود سه مناقصه‏گر در صورت نرسیدن بحد نصاب یکبار فرآیند ارزیابی تجدید می‏شود و بار دوم با حداقل دو مناقصه‏گر و در غیر این صورت طبق جزء 6 تبصره ماده 55 این آیین‏نامه خواهد بود. در هر صورت نحوه دعوت مناقصه‏گران با نظر رییس مؤسسه خواهد بود.
تبصره2: در مورد طرح‏های تملک دارایی (ساختمانی و یا ساختمانی و تاسیساتی توام) فهرست واجدین صلاحیت معاونت برنامه‏ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور یا استانداری ملاک خواهد بود و در مناطقی که دسترسی به پیمانکاران مزبور وجود نداشته باشد با تشخیص رییس مؤسسه از پیمانکاران محلی با رعایت مقررات مربوطه استفاده خواهد شد.
ماده80: تحویل مورد معامله به شرح زیر باید انجام شود:
الف) در مورد معاملات جزئی بوسیله و مسئولیت انباردار و یا تحویل گیرنده کالا برحسب مورد و در مورد خدمات غیر قراردادی از طریق گواهی انجام کار.
ب) در مورد معاملات متوسط بوسیله و مسئولیت انبار دار و یا تحویل گیرنده کالا و نماینده قسمت تقاضا کننده.
ج) در مورد معاملات عمده به استثنای امور ساختمانی و سایر امور فنی، بوسیله و مسئولیت انباردار یا تحویل گیرنده کار و نماینده قسمت تقاضاکننده و نماینده رییس مؤسسه صورت می‏گیرد.در مورد تحویل گرفتن دارو و مواد شیمیایی برای بیمارستانها حضور مسئول مربوطه که از طرف رییس واحد تعیین خواهد شد نیز ضروری می‏باشد. در مورد امور ساختمانی، راه‏سازی و بطور کلی امور فنی یک یا دو نفر متخصص فنی حسب مورد به انتخاب رییس مؤسسه یا مقام مجاز از ایشان شرکت خواهند کرد.
تبصره1: تحویل مورد معامله در موارد مندرج در بند “ب” و “ج” این ماده با تنظیم صورتمجلس باید انجام شود و پس از اینکه مسلم شد کالا یا خدمات دارای تمام مشخصات لازم می باشد، مراتب و مقدار آن در صورتمجلس ذکر و از طرف مسئولان با ذکر نام و نام‏خانوادگی و سمت و تاریخ باید امضاء گرفته شود. در بند “الف” گواهی تطبیق مشخصات و مقدار کالا یا خدمات بعهده انبار دار یا تحویل گیرنده می‏باشد.
ماده81: برای کالاهای تحویل شده در تمام موارد باید قبض انبار، رسید انبار یا رسید و تحویل مستقیم که دارای شماره مسلسل باشد صادر گردد و به امضاء انباردار برسد و در دفتر انبار و کارت مربوطه ثبت و شماره ثبت دفتر انبار در روی قبض و کارت ذکر گردد و یک نسخه از رسید انبار نیز به امور مالی مؤسسه ارسال گردد مفاد این ماده می تواند بصورت الکترونیکی و مکانیزه نیز انجام شود.
تبصره 1- در مواردی که کالا در خارج از انبار تحویل می‏گردد و به انبار وارد نمی‏شود یا امکان ورود و نگهداری کالا در انبار نمی‏باشد، با در نظر گرفتن مفاد مواد 81 و80 اقدام خواهد شد و تحویل گیرنده کالا بجای انباردار تکالیف مربوطه را انجام خواهد داد و رسید یا صورتمجلس مربوط حسب مورد مبنای صدور رسید انبار ،حواله انبار می‏باشد.
ماده82: در صورتیکه در شرایط معامله برای تحویل مورد معامله علاوه بر آنچه در مواد 81 و80 تعیین شده تکالیف دیگری توسط رییس مؤسسه پیش‏بینی شده باشد لازم‏الاجرا می‏باشد.
ماده83: در مواردی که بین مسئولان تحویل مورد معامله مذکور در بندهای “ب” و “ج” ماده 80 از لحاظ مشخصات و سایر مسائل مربوط به کار یا کالائی که باید تحویل گرفته شود اختلاف نظر باشد هر یک از مسئولان مذکور نظر خود را در صورتمجلس قید خواهد کرد و ترتیب انجام مورد معامله در مراکز از طرف مؤسسه یا واحد اجرائی مناقصه‏گزار طبق جلب نظر افراد بصیر و مطلع تعیین خواهد شد.
ماده84: در خصوص مزایده موارد زیر لازم‏الاجرا است :
الف) در مورد معاملات جزئی مامور فروش مکلف است با تشخیص و مسئولیت خود به داوطلبان مراجعه و پس از تحقیق از بهای آن با رعایت صرفه و صلاح مؤسسه معامله را انجام دهد و سند مربوط را با تعهد اینکه معامله با بیشترین بهای ممکن انجام شده است و با ذکر نام و نام خانوادگی و سمت و تاریخ امضاء کند.
ب) در مورد معاملات متوسط مزایده به تشخیص ومسئولیت رییس اداره اموال مؤسسه و به شرح زیر انجام خواهد شد :
1.      اطلاعات کلی در مورد نوع و مشخصات و مقدار مورد معامله و ساعت و روز و محل مزایده و سایر شرایطی که لازم باشد با یکی از شرایط فوق، درج آگهی در روزنامه و یا در صورت ضرورت به وسایل و طرق انتشاراتی دیگر از قبیل رادیو و تلویزیون و سایت الکترونیکی و الصاق آگهی در معابر عمومی یا مؤسسه به اطلاع متقاضیان برساند.
مورد معامله باید قبلا توسط کارشناس منتخب رییس مؤسسه ارزیابی و بهای آن تعیین شود و در مزایده به خریداری که بالاترین بهاء را پیشنهاد کند واگذار شود و اگر حداقل قیمت ارزیابی شده داوطلب پیدا نشود مجددا باید ارزیابی گردد.
ماده85: در مورد معاملات عمده انتشار آگهی مزایده به شرح زیر به عمل می‏آید:
در آگهی مزایده شرایطی که طبق این آیین‏نامه برای آگهی مناقصه پیش بینی شده در صورتیکه با عمل مزایده منطبق باشد باید رعایت شود.
مقرراتی که در آیین‏نامه در مورد ترتیب تشکیل کمیسیون مناقصه و اتخاذ تصمیم در کمیسیون مذکور و اجرای تصمیم کمیسیون و انعقاد قرارداد و تحویل مورد معامله معین شده، در صورتیکه با عمل مزایده منطبق باشد باید اجرا شود.
تبصره 1: در مورد معاملات عمده، باید عمده بودن یا نوع آن قبلا توسط کارشناس منتخب رییس مؤسسه ارزیابی و اعلام شود.

فصل پنجم –تنظیم حساب ونظارت

ماده86: اعمال نظارت مالی بر مخارج مؤسسه و واحدهای اجرایی از نظر انطباق با این آیین‏نامه و سایر مقررات عمومی دولت و دستورالعمل‏های مؤسسه توسط حسابرس پس از هزینه انجام می‏گیرد.
ماده87: به منظور وحدت رویه در شناسایی عملیات مالی، مؤسسه و کلیه واحدهای تابعه مکلفند هزینه‏ها و عملیات مالی خود را در دفاتر رسمی مؤسسه (روزنامه و کل) ثبت و منظور نمایند.
تبصره 1: نحوه تنظیم و نگهداری حساب و تفکیک انواع حساب‏ها وسرفصل‏های حساب‏های دائم و موقت بر اساس دستور العملهای نظام نوین مالی ابلاغ شده توسط وزارت متبوع می باشد.
تبصره 2:  موسساتی که از سیستم رایانه ای استفاده می نمایند ضمن ورود وثبت اطلاعات روزانه در سیستم مزبور عملیات ماهیانه را طی یک سند در دفاتر رسمی ثبت خواهند نمود. همه ساله دفاتر رسمی مؤسسه توسط رییس مؤسسه و یک نفر از اعضای هیأت امنا به انتخاب هیأت امنا امضاء و پلمب می‏شود.
ماده88: در مواردی که بر اثر تعهد زاید بر منابع مالی (بجز موارد اجتناب ناپذیر) یا عدم رعایت مقررات این آیین‏نامه خدمتی انجام شود یا مالی به تصرف مؤسسه در آید، واحد اجرایی مربوطه مکلف به رد معامله مزبور می‏باشد و در صورتی که رد عین آن میسر نبوده و یا فروشنده از قبول آن امتناع کند و همچنین در مورد خدمات انجام شده مکلف به قبول است و وجه مورد معامله در حدود منابع موجود یا منابع سال بعد واحد اجرایی مربوطه قابل پرداخت می‏باشد و اقدامات فوق مانع تعقیب نخواهد بود اینگونه موارد لازم است در گزارش حسابرس به نحو مناسب منعکس گردد. انجام تعهدات مؤسسه در قالب بودجه تفصیلی مؤسسه بلا مانع می‏باشد.
ماده89: تأمین اعتبار ضروری است و هرگاه بر اثر گواهی خلاف واقع مسئولین امور مالی و یا دستور مقامات مجاز دینی اضافه بر اعتبارات بر ذمه واحد اجرایی ایجاد شود ملزم به پاسخگویی به رییس مؤسسه بوده و طبق مقررات انضباطی و اداری با آن برخورد خواهد شد.
ماده90: چنانچه مدیر امور مالی مؤسسه دستوری را خلاف مقررات تشخیص دهد مکلف است مراتب را کتباً با ذکر مورد به مقام صادر کننده دستور گزارش نماید در صورتی که صادرکننده دستور مربوط اجرای دستور صادره را بخواهد کتباً باید دستور مجدد با قید عبارت «به مسئولیت اینجانب» صادر نماید. در این صورت مدیر امور مالی مکلف به اجرای دستور بوده و به حسابرس مؤسسه گزارش نماید. حسابرس مؤسسه در زمان رسیدگی به حساب‏ها پس از بررسی گزارش مدیر امور مالی مراتب را با اظهارنظر صریح باید در گزارش خود منعکس و هیأت امناء را نسبت به موضوع مطلع سازد.
تبصره: در صورتی که رییس یا مسئول امور مالی واحد اجرایی تشخیص دهد که پرداخت وجهی مخالف مقررات است مراتب را کتبا به رییس واحد اجرائی اعلام می‏کند. هر گاه رییس واحد اجرایی مسئولیت امر را کتباً به عهده بگیرد رییس امور مالی واحد اجرایی مکلف است نسبت به پرداخت وجه اقدام و موضوع را کتباً به مدیر مالی مؤسسه و حسابرس مؤسسه گزارش دهد.

فصل ششم-اموال،ماشین آلات وتجهیزات

ماده91: مؤسسه می‏تواند اموال( منقول وغیر منقول)مازاد بر احتیاج و همچنین اثاث فرسوده و اسقاط خود را به پیشنهاد رییس واحد اجرایی و با تشخیص و تأیید و ارزیابی بهای اموال مذکورتوسط دو نفر از کارشناسان منتخب رییس مؤسسه یا کارشناسان رسمی دادگستری ضمن رعایت مواد 84 و 85 این آیین‏نامه به اشخاص حقیقی و حقوقی به فروش رسانده و یا اجاره دهد و یا معاوضه نماید و یا به موسسات دولتی، فرهنگی یا خیریه به نحو مقتضی اهدا نماید. (به استثنای اموالی که جزء نفائس علمی یا آثار و بناهای تاریخی است) و اگر فاسد شده باشد، معدوم نماید و آثار آن را در حساب‏ها شناسایی نماید. عواید حاصل از فروش اموال مزبور به حساب درآمد اختصاصی مؤسسه منظور خواهد شد. و همچنین دریافت هرگونه اموال، ماشین آلات و تجهیزات (اعم از منقول و غیر منقول) از سایر وزارتخانه‏ها یا  موسسات  و نهادها (دولتی و غیر دولتی) و افراد حقیقی یا حقوقی بلامانع بوده و پس از ارزیابی کارشناس منتخب رییس مؤسسه به حساب دارایی‏های مؤسسه منظور و ثبت خواهد شد.
ماده92: کلیه دارائی‏ها و اموال، ماشین‏آلات و تجهیزات مؤسسه می‏بایست وفق دستورالعمل‏های نظام نوین مالی دارای شناسنامه‏ای که نشان دهنده قیمت تمام‏شده تاریخی یا تجدید ارزیابی، عمرمفید، نرخ استهلاک، روش محاسبه استهلاک، استهلاک انباشته، ارزش دفتری، ارزش اسقاط، محل استقرار، شماره سند حسابداری خرید، محل تأمین اعتبار، محل خرید، دوره گارانتی است،در دفاتر رسمی مؤسسه یا نرم‏افزارهائی که دارای قابلیت استخراج باشند مبنای تکمیل اطلاعات این شناسنامه خواهد بود.
تبصره : دارائی هائی که فاقد قیمت تمام شده تاریخی می باشند توسط کارشناسان خبره منتخب رییس مؤسسه براساس ارزش جاری قیمت گذاری و ثبت می شود.
ماده93: مسئولیت نظارت بر نحوه استفاده از اموال منقول و غیرمنقول در اختیار ستاد و در واحدهای اجرایی متضامناً به عهده رییس مؤسسه  یا مقامات مجاز از طرف ایشان و مدیرامور مالی مؤسسه و رییس واحد اجرایی و رییس امور مالی است و حفظ نگهداری آن با استفاده کننده می‏باشد.

فصل هفتم-سایر موارد

ماده94: اختلاف ناشی از معاملات موضوع این آیین‏نامه که بین طرفین معامله ایجاد می‏شود در کمیسیونی مرکب از حداقل سه نفر که از طرف رییس مؤسسه تعیین خواهد شد مطرح می‏گردد و تصمیم حداکثر افراد کمیسیون لاز‏م‏الاجرا است.
ماده95: دریافت ضمانتنامه بانکی یا اسناد خزانه یا اوراق قرضه دولتی، سفته و یا هر یک از انواع تضمینات مندرج در دستورالعمل‏های ابلاغی، به عنوان سپرده شرکت در مناقصه یا مزایده و یا حسن انجام معامله بلامانع می‏باشد و در هر صورت به تشخیص رییس مؤسسه در هر زمان قابل تبدیل به یکدیگر خواهد بود.
ماده96: حقوقی که بر اثر تخلف از شرایط مندرج در قراردادها برای مؤسسه ایجاد می‏شود جز در مورد احکام قطعی محاکم دادگستری که لازم‏الاجرا خواهدبود کلا یا بعضاً قابل بخشودن نیست.
ماده97: وجوهی که بدون مجوز و زاید بر میزان مقرر وصول شود اعم از این که منشاء این دریافت اضافه، اشتباه پرداخت‏کننده یا مامور وصول یا عدم انطباق مبلغ وصولی با مورد باشد و یا اینکه تحقق اضافه دریافتی بر اثر رسیدگی دستگاه ذیربط و یا مقامات قضایی حاصل شود توسط واحد مربوطه به نحوی که در اداء حق ذینفع تاخیری صورت نگیرد،قابل برگشت است.
تبصره : به مطالبات اشخاص از مؤسسه خسارت تأخیر تعلق نمی‏گیرد .
ماده98: مطالبات مؤسسه از اشخاصی که به موجب احکام و اسناد لازم‏الاجرا به مرحله قطعیت رسیده است بر طبق مقررات اجرایی قانون اجرای احکام و آیین‏نامه اجرای اسناد رسمی قابل وصول خواهد بود.
ماده99: تقسیط بدهی اشخاص به مؤسسه و یا دادن مهلت به بدهکاران مزبور و نیز بخشودن جریمه‏های نقدی ناشی از استنکاف و یا عدم پرداخت به موقع بدهی به موجب دستورالعمل ابلاغی می‏باشد.
ماده100: ضمن رعایت قانون منع مداخله کارکنان اعضا هیأت امناء، هیأت رییسه مؤسسه و وابستگان درجه اول ایشان (همسران، فرزندان، والدین، خواهر، برادر) اجازه معامله با مؤسسه را نداشته و در صورت وجود این گونه معاملات، لازم است صورت مقداری و ریالی آن را با ذکر دلائل به هیأت امنا ءگزارش گردد.
ماده101: به مؤسسه اجازه داده می شود  جهت استفاده از ظرفیت ها و امکانات موجود نسبت به ایجاد شرکتهای دانش بنیان یا سایر موارد مشابه با مشارکت اعضاء هیات علمی وکارکنان متخصص و متبحر خود پس ازتصویب هیأت امناء برابرضوابط ودستورالعمل های مربوطه اقدام نماید.
ماده102: به مؤسسه اجازه داده می‏شود برای ظرفیت مازاد بر نیاز خود دانشجو پذیرش کرده و هزینه آن را براساس قیمت تمام شده از متقاضیان دریافت نماید و در قالب این آیین‏نامه هزینه نماید.
ماده103: نقصان و تفریط حاصل در ابواب جمعی امور مالی اعم از نقدی و یا جنسی و اوراقی که در حکم وجه نقد است با اعلام واحد مربوط و با نظر کمیته مالی منتخب هیأت امناء از محل اعتباری که در بودجه مؤسسه تحت عنوان (اعتبار جبران نقصان و تفریط امور مالی) منظور می‏شود، تأمین می‏گردد. این اقدام مانع از تعقیب قانونی مسئولان امر نخواهد بود.
تبصره 1: وجوهی که بر اثر تعقیب مسئولان امر از این بابت وصول می‏شود به حساب درآمد اختصاصی مؤسسه منظور می‌گردد.
ماده104: مؤسسه می‏تواند در موارد خاص ناشی از کسر مدارک، سرقت، آتش‏سوزی و سایر حوادث که دسترسی به اصل اسناد و مدارک اثبات‏کننده خرج در حساب‏ها میسر نباشد به تشخیص کمیته‏ای مرکب از یک نفرکارشناس مالی با انتخاب مدیر امور مالی، نماینده رییس مؤسسه، یک نفر کارشناس امور حقوقی با انتخاب معاون پشتیبانی و با ابلاغ رییس مؤسسه موضوع را براساس قرائن و شواهد موجود بررسی و با تنظیم صورتمجلس با اکثریت آراء پس از تصویب هیأت رییسه به هزینه قطعی منظور و در صورتهای مالی اعمال و تسویه گردد.
ماده105: به منظور تهیه و تدوین دستورالعمل‏های مالی ومعاملاتی و بودجه‏ای و پیگیری تعهدات ستاد وزارتی مرتبط با این آیین‏نامه و پاسخ‏گوئی به مسئولین مالی  موسسات  دو کمیته اصلی به عنوان کمیته فنی تخصصی مالی و بودجه (در صورت نیاز به دریافت خدمات  فنی بیشتر، کمیته ها میتوانند کارگروه‏های فرعی تشکیل دهند) توسط وزارت متبوع با شرح وظایف ابلاغی با ترکیب زیر تشکیل می‏گردد:
1.        پنج نفر از مدیران مالی و بودجه  موسسات  (حسب مورد) با حکم وزیر بعنوان رییس هیأت امناء یا مقام مجاز از طرف ایشان.
2.       چهار نفر کارشناس به انتخاب وزیر به عنوان رییس هیأت امناء یا مقام مجاز از طرف ایشان.
تبصره :احکام اعضا کمیته از تاریخ ابلاغ به مدت یکسال خواهد بود و انتخاب مجدد ایشان بلامانع می‏باشد. همچنین دستورالعمل‏های ابلاغی توسط رییس هیأت امناء یا مقام مجاز از طرف ایشان برای  موسسات  لازم‏الاجراست.
ماده106: در مواردی که در تفسیر این آیین‏نامه اختلاف نظر وجود داشته باشد مرجع تعیین‏کننده رییس هیأت امناء خواهد بود. این آیین‏نامه در 106 ماده و 64 تبصره در اجرای بند ط ماده 7 قانون تشکیل هیأت امناء دانشگاه‏ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی و ماده 20 قانون برنامه 5ساله پنجم که به تصویب هیأت امناء آن دانشگاه رسیده است ، جهت اجرا ابلاغ می‏گردد