روزنامه اعتماد: انتقادی به قراردادهای نفتی وارد نیست

از زمانی که قراردادهای جدید نفتی مطرح شد، انتقادات مختلفی به این قراردادها وارد شد اما باید این نکته را نیز در نظر گرفت که علم بشر این‌طور نیست که چیزی را اختراع کند که بتواند با آن کل قوانین قبلی را رد کند، طبیعتا یا باید یک نوع قراردادهای جدید را از ابتدا خلق کرده و بنویسم و به تصویب برسانیم که نمونه موثق آن قراردادهای بای بک است که پیش از این در کشور مرسوم بوده است یا باید از تجارب کشورهای منطقه و جهان استفاده کنیم.

روزنامه اعتماد: حال با توجه به شرایط ویژه فعلی بازار جهانی نفت که قیمت نفت هر روز رو به کاهش است و سرمایه‌گذاری‌های نفتی نیز با توجه به عدم توجیه‌پذیری قیمت‌ها روبه کاهش گذاشته است نمی‌توان توقع نگارش متن جدیدی از قراردادها را داشت، در عین حال این موضوع با توجه به موضوع تروریسم در جهان نیز تشدید می‌شود به این جهت به نظر می‌رسد ضرورت استفاده از تجارب موفق کشورهای دیگر بیش از قبل توجیه‌پذیر خواهد شد.

با این حال هدف اصلی از نگارش متن قراردادهای جدید نفتی این بوده است که با استفاده از تجارب کشورهای دیگر و قراردادهای بای بک بتوانیم نوع مناسبی از قراردادها را برای ارایه آماده کنیم. در همان زمان هم اگر آخرین نسخه قراردادهای بای بک در کشور اجرا می‌شد، بسیار موفق‌تر از نسخه‌ای بود که در کشور اجرا شد البته این را نیز از یاد نبرده‌ایم که قراردادهای بای بک‌ هم بی‌عیب نبود. با این حال وقتی می‌دانیم که زمان اجرای پروژه‌ها در حال افزایش است می‌دانیم که برخی مسائل گریزناپذیر خواهند بود. چرا که قراردادهای پنج‌ساله و کوتاه‌مدت نمی‌توانستند منافع ملی را آن‌طور که باید و شاید تامین کرده وتولید را افزایش دهند. باید به سمتی می‌رفتیم که ضرر مدت توسعه به جای ما به سمت پیمانکار خارجی می‌رفت به همین دلیل در قراردادهای جدید باید به سمت قراردادهایی می‌رفتیم که از نظر زمانی طولانی‌تر هستند و می‌توانند منافع ملی ما را بیش از گذشته تامین کنند.

در عین حال نیک می‌دانیم که وقتی زمان اجرای قرارداد طولانی می‌شود مباحثی مانند انتقال تکنولوژی هم بیش از گذشته مورد توجه قرار می‌گیرد. البته از نظر دور نمی‌داریم که بخشی گرفتاری‌های ما مربوط به ماهیت میادین نفتی ما است به‌طور مثال اگر ٣٠ سال پیش می‌خواستیم قرارداد ببندیم، تئوری‌ها با امروز به‌مراتب متفاوت‌تر بود و این‌ امر موجب شده است تا شرایط میادین نفتی روی قراردادهای ما تاثیرگذار باشد. متاسفانه بخشی از نقدهایی که تاکنون شده ناشی از بی‌اطلاعی است و بخش دیگر آن ناشی از وضعیت و محیط است. برخی انتقادات، قراردادهای جدید ایران را کپی‌برداری شده از قراردادهای عراق می‌دانند که اگر این انتقاد صحیح باشد هیچ ایرادی به این قراردادهای جدید وارد نیست چرا که به هر حال هر قراردادی بخش‌های مشابهی دارد، به هیچ عنوان بد نیست که قراردادهای نفتی مشابهاتی با یکدیگر داشته باشند. به عنوان مثال واضح‌تر، خودرو در تمام دنیا با چهار چرخ تولید می‌شود ولی کسی ادعا نمی‌کند که خودروی کارخانه‌های مختلف کپی یکدیگر هستند و این یک اصل ثابت شده است که همه کارخانه‌ها بر یک اصل استوار هستند. به این جهت مباحثی به این شکل را نمی‌توان خیلی پاسخ داد؛ چرا که نوع انتقاد از ابتدا اشتباه است.

هر کدام از کشورهای منطقه قراردادهای نفتی مشابه یکدیگر دارند که نمی‌توان به این مساله پرداخت و به آنها ایرادی گرفت چرا که همه قراردادها از اصول ثابتی پیروی می‌کنند که ممکن است در قراردادهای دیگر هم تکرار شود. روز گذشته ۵٠ قرارداد رونمایی شد و بعدتر جزییات بیشتر این قراردادها اعلام خواهد شد. در عین حال نمی‌توان در خصوص میزان استقبال از این قراردادها اظهارنظر خاصی کرد ولی عاقلانه این است که کمی صبوری کرد تا عکس‌العمل‌ها را ببینیم. به هر حال مباحثی مانند راستی‌آزمایی خود حایز اهمیت است و در نهایت باید نیم نگاهی هم به مذاکرات ١+۵ داشته باشیم و ببینیم این مذاکرات به کجا ختم می‌شود در عین حال باید بدانیم که برای طرف غربی بسیار مهم است که یک قرارداد با آینده بلندتری با ایران منعقد کند.