تاثیر و اهمیت نماد اعتماد الکترونیک در تجارت الکترونیک

مسلما یکی از مهم ترین عوامل توسعه تجارت الکترونیک همین است که اعتماد و اطمینان کافی در میان کاربران خدمات الکترونیکی وجود داشته باشد. اگر یک خریدار بخواهد به کسب و کارهای اینترنتی اعتماد پیدا کند، باید خیالش از چند مورد راحت باشد. اول این که مالک کسب و کار شناسایی و امکان مراجعه به آن در صورت بروز اشکال وجود داشته باشد. دوم این که بداند اطلاعات کالاها یا خدمات ارائه شده در وب سایت کامل و صحیح هستند و این که یک گارانتی معتبر و ارائه خدمات پس از فروش وجود دارد. مواردی مانند واضح بودن روند برگرداندن یا تعویض کالا و پس گرفتن پول، محفوظ ماندن اطلاعات شخصی و مالی خریداران و در نهایت وجود امنیت کافی وب سایت برای انجام تراکنش های مالی باعث می شود که تایید یک موسسه و مرکز ملی اعتماد ضروری به نظر برسد. به این ترتیب اگر تمامی این موارد توسط یک موسسه ملی مورد تایید قرار بگیرد، مردم می توانند با خیالی آسوده از فروشگاه های اینترنتی خرید کنند. مطالعات و تحقیقاتی که تا به امروز انجام شده، نشان دهنده این امر است که اگر کسب و کار اینترنتی توسط یک موسسه یا مرکز ثالث معتبری مورد تایید قرار بگیرد، بیشترین تاثیرگذاری را در مراجعه و اعتماد خریداران به کسب و کار اینترنتی خواهد داشت. در چنین حالتی خریدار احساس امنیت کامل دارد و حتی اگر از اطلاعات شخصی او سوءاستفاده شود، باز هم می تواند برای شکایت از طریق مراجع قانونی به آسانی اقدام کند. در ایران هم که این کار به عهده مرکز توسعه تجارت الکترونیکی است تا مسئولیت ایجاد زیر ساخت های امنیت و اعطای نماد اعتماد الکترونیکی به کسب و کارهای اینترنتی را به عهده بگیرد. هدف اصلی از اعطای این نماد به دست آوردن اعتماد مردم و قانونمند کردن فعالیت کارهایی است که به صورت اینترنتی انجام می شود. باید بدانید که نماد اعتماد الکترونیکی به صورت یک علامت در بالای سایت هایی قرار خواهد گرفت که از نظر قانونی فعالیت آن ها مورد تایید قرار گرفته است. مسلما سازمان دهی سایت های تجاری کشور یک گام بسیار موثر و کارآمد برای ایجاد فضای تجارت الکترونیک در کشور خواهد بود. خریداران هم باید با جست وجو در فهرست وب سایت های موردتایید، از صحت ( نماد اعتماد الکترونیکی) که در بالای سایت ها می بینند، اطمینان حاصل کنند زیرا این امکان هم وجود دارد که متخلفانی این نماد را به صورت جعلی در وب سایت خود قرار دهند تا بتوانند اعتماد خریداران را به سمت خود جلب کنند اما باید بدانید که این نماد قابل کلیک خواهد بود و بعد از کلیک روی آن صفحه ای برای شما باز می شود، که شناسنامه نماد اعتماد الکترونیکی فروشگاه را به شما نشان خواهد داد.

فرض کنید همین الان با توجه به حرف هایی که زدیم تصمیم بر این می گیرید که یکی از کالاهای مورد نیازتان را از طریق یک فروشگاه اینترنتی خریداری کنید. اگر نام کالایی که مد نظرتان است را در موتور جست وجوی خود تایپ کرده و بخواهید به دنبال یک فروشگاه مناسب برای خرید خود بگردید، با انواع و اقسام فروشگاه های اینترنتی مواجه خواهید شد که به هیچ عنوان معلوم نیست کدام یکی از این فروشگاه ها به دیگری برتری دارد. با این اوصاف ممکن است که در میان انبوه این فروشگاه های اینترنتی، گیج شده و نتوانید که سایتی را انتخاب کنید و شاید از خرید خود کاملا پشیمان شوید. بر اساس آماری که ارائه شده است، در حال حاضر بیش از 15 هزار وب سایت در کشور فعالیت دارند. مسلما افزایش فروشگاه های مختلف در میان وب سایت های موجود به نوعی باعث شده است که کاربران سردرگم شده و عطای خرید خود را به لقایش ببخشند. بعد از گذشت مدت زمان زیادی از مطرح شدن بحث گرفتن مجوز یا نماد اعتماد الکترونیکی تعداد کمی از فروشگاه های اینترنتی برای دریافت نماد الکترونیکی، اقدام کردند و سخت‌گیری‌هایی هم که در راستای اعطای این نماد وجود داشت باعث شد که اوضاع نا به سامان فروشگاه ها همچنان به همین حالت باقی بماند. بسیاری از افرادی که برای گرفتن این نماد اقدام کرده اند اعتقاد دارند که پیچیده بودن مراحل و کند پیش رفتن روال کاری در این زمینه باعث شده است که بسیاری از فروشگاه ها قید گرفتن این نماد را بزنند. از طرف دیگر فعالیت فروشگاه های اینترنتی بدون داشتن مجوز، قانونی نیست و اگر مشکلی در این زمینه به وجود آید، خریدار و فروشنده مقصر هستند و امکان انجام شکایت و پیگیری مشکل وجود نخواهد داشت. کارشناسان اینترنتی اعتقاد دارند که به دلیل این که فعالان فروشگاه های اینترنتی بعد از دریافت نماد اعتماد به گرفتن پروانه تمایلی ندارند باعث شده است که این دسته از فروشگاه ها نتوانند رشد خوبی داشته باشند. مسلما هر چه تعداد فعالان اصلی فروشگاه های اینترنتی معتبر بیشتر باشد، اعتماد مردم هم به این گروه بیشتر شده و استقبال آن ها از خریدهای اینترنتی افزایش پیدا خواهد کرد. متاسفانه بسیاری از فعالان این بازار فکر می کنند که تنها گرفتن نماد الکترونیک کافی است و بعد از طی کردن این مرحله کسب و کار پر رونقی خواهند داشت. مسلما اگر فرآیند دریافت مجوز برای فروشگاه های اینترنتی، یک پروسه ساده داشته باشد، با توجه به این که قشر جوان کشور ما خلاقیت زیادی دارند، این افراد وسوسه خواهند شد که یک وب سایت فروش آنلاین در زمینه های مختلف به راه اندازند. اما باید این نکته را همیشه به خاطر داشته باشید که این مدیریت یک فروشگاه آنلاین است که موجب رشد یا شکست خوردن آن فروشگاه ها خواهد شد. مشکل مدیریتی در کشور ما همیشه وجود داشته است و در حال حاضر تعداد فروشگاه های مجازی که با یک مدیریت موفق توانسته اند جای بسیار خوبی را در میان کاربران و مردم باز کنند و اعتماد آن ها را به درستی جلب کرده و فروش بالایی داشته باشند، بسیار کم هستند.

حقیقت تلخی که رابطه با قانون مند شدن فعالیت فروشگاه های اینترنتی وجود دارد این است که با وجود تمامی تلاش هایی که در این رابطه شده تا به فعالیت این دسته از فروشگاه های مجازی رسمیت بخشیده شود اما باز هم با این وجود هنوز تعداد زیادی از این فروشگاه ها هستند که به رسمیت نرسیده و تخلفاتی که در این عرصه دیده می شود، کم نیستند. از گوشه و کنار دائما این موضوع شنیده می شود که خریداران اینترنتی باید در این زمینه چشمی بینا و گوشی شنوا داشته به آسانی به هر فروشگاهی اعتماد نکنند و مسلما این مشکلات راه برای دیگر فعالان این عرصه ناهموار خواهد کرد. رشد فروشگاه های مجازی غیر معتبر باعث ایجاد بی اعتمادی نسبت به این بستر خواهد شد. فعالان حوزه فروشگاه های اینترنتی در حال حاضر با اشاره به رشد تعداد فروشگاه های مجازی و خرید و فروش های اینترنتی موجود کمی فضا و دید مردم نسبت به این فروشگاه ها تغییر پیدا کرده است اما باید بدانید که چیزی در حدود نیمی از این فروشگاه ها فاقد نماد الکترونیک و پروانه کسب هستند و این می تواند یک نقطه ضعف بزرگ در این زمینه باشد. فعالان حوزه تجارت الکترونیک می گویند که صرفه جویی در زمان و وقت، به دست آوردن قیمت های مناسب تر، تنوع بیشتر، کسب اطلاعات کامل در مورد محصولات و وجود امکان مقایسه کالاها با هم، دسترسی به بازار و امکانات موجود در شهرهای بزرگ تر از نقاط دور کشور و همچنین کاهش مواردی نظیر ترافیک و آلودگی هوا، همه از جمله مزایای بی شمار فروشگاه های اینترنتی هستند. اما ماجرا به همین جا ختم نمی شود و مواردی نظیر فعالیت نا مناسب و خدمات دهی نامطلوب برخی از این فروشگاه های الکترونیک باعث شده است تا فضای کسب و کار اینترنتی در کشور نا امن به نظر برسد. این که مدیران این فروشگاه ها این سبک از کار را بسیار آسان و ساده می بینند باعث می شود که با دست پایین گرفتن مشکلات، نتوانند به خوبی از پس کار برآیند و این ماجرا باعث زیان بسیاری از صاحبان فروشگاه های اینترنتی خواهد شد. در حال حاضر بیش از هزار فروشگاه اینترنتی در کشور وجود دارد اما تنها تعداد بسیار محدودی از آن هاست که معتبر هستند. یکی از مدیران این فروشگاه ها اعتقاد دارد که دیدگاه راه اندازی یک فروشگاه اینترنتی کار بسیار ساده و کم هزینه ای در کشور ماست و همین ماجرا باعث شده که تعداد زیادی از کاربران اینترنتی تصمیم به راه اندازی یک فروشگاه مجازی بگیرند. اما عدم تبحر در کار و وجود برخی از مشکلات برای خریداران باعث شده است که آن ها دچار ضرر زیادی شده و به دلیل نبود ارائه خدمات مناسب به مشتری ها، یک بی اعتمادی و احساس عدم اطمینان را در میان مردم نسبت به فروشگاه های اینترنتی ایجاد کنند. با ورود شرکت های بزرگ تر به این حوزه، شاید بسیاری از مشکلات به مرور زمان برطرف شود اما زمانی که یک نام تجاری یا برند بر اساس خدمات رسانی یا سرویس دهی مناسبی که به مشتریان دارد، در ذهن آن ها ماندگار شود، می توان گفت که فروشگاه های اینترنتی به موفقیت لازم در این حوزه دست پیدا کرده اند.

با وجود این که گفتیم تعداد فروشگاه های اینترنتی در کشور بسیار زیاد است، اما آمار خریداران از این فروشگاه ها در حد قابل توجهی نیست. در حال حاضر تنها حدود 2 تا 3 درصد و در حالت بسیار خوش بینانه چیزی بین 5 تا 10 درصد از مردم با موضوعی نظیر خرید اینترنتی و یا ورود به فروشگاه های اینترنتی و خرید از آن ها آشنایی دارند. به دلیل این که این پدیده در کشور ما یک پدیده نوظهور به نظر می آید و بسیاری از مردم با آن به اندازه کافی آشنایی ندارند، استقبال گسترده ای هم از این مورد تا به حال صورت نگرفته است. اما همان گونه که گفتیم مشکل فقط به عدم آشنایی یا بی اطلاعی مردم مربوط نمی شود. در شرایطی که بسیاری از سرویس دهندگان یا فروشگاه های اینترنتی کار خودشان را به صورتی کاملا اشتباه انجام می دهند، باعث ایجاد دلزدگی در همان تعداد محدود خریدارانی که در حال حاضر این روند را تست کرده اند، می شوند. اما با تمامی این اوصاف باید گفت که وجود چیزی با عنوان نماد اعتماد الکترونیکی، یک نقطه قوت بسیار مهم در این راستا به نظر می رسد زیرا همین که مهر تایید یک سازمان رسمی به روند فعالیت یک فروشگاه اینترنتی، زده شود، باعث خواهد شد که مردم هم خود به خود به سمت آن تمایل پیدا کنند. باید به آینده امیدوار باشیم و با این دید به این ماجرا نگاه کنیم که همان گونه که استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک در چند سال گذشته برای مردم بسیار نامانوس بود می بینیم که در حال حاضر به یک امر بسیار عادی و طبیعی تبدیل شده است به گونه ای که دیگر مردم حاضر نیستند به بانک مراجعه کنند و بسیاری از کارهای خود را به صورت اینترنتی انجام می دهند. اگر کمی بخواهیم خوش بین باشیم باید بگوییم که همین روند در مورد فروشگاه های اینترنتی هم طی خواهد شد و این همان راهی است که کشورهای پیشرفته جهان، سال ها قبل آن را طی کرده اند و چرا ما نتوانیم از پس آن برآییم؟. البته باید نکاتی را هم مد نظر قرار داد از جمله این که ورود به این بخش باید مشابه ورود به بخش های دیگر اقتصادی بوده و با مطالعه و ارزیابی کامل در این وادی قدم گذاشته شود. مردم هم باید در هنگام خرید از یک فروشگاه اینترنتی توجه داشته باشند که فروشگاه مورد نظرشان مورد تایید چه سازمان یا چه مراکزی است و آیا مجوز مورد نیاز برای فعالیت را دریافت کرده است؟ آیا نماد اعتماد الکترونیکی دارد؟ تا بتوانند با اطمینان بیشتری خرید کنند.