0

قرارداد شرینک رپ (Shrink Wrap) چیست؟

دسته بندی ها : قرارداد, قرارداد نرم افزار, مقالات حقوقی 7 مرداد 1396 مدیر سایبرلا 1106 بازدید

قراردادهای حق امتیاز کاربر نهایی را می‌­توان به سه نوع شرینک رپ (Shrink Wrap)، کلیک رپ (Click Wrap) و بروز رپ (Browse Wrap) تقسیم­‌بندی کرد. در این میان، می‌­توان قراردادهای شرینک رپ را مادر دو نوع قرارداد دیگر دانست. در واقع می‌­توان گفت قراردادهای کلیک رپ و بروز رپ، شکل تکامل­‌یافته قرارداد شرینک رپ هستند. این قرارداد‌ها، از نظر محتوا با یکدیگر دارای شباهت‌­های بسیاری هستند و این شیوه ارائه قرارداد و میزان اعتبار آن است که آن‌ها را از هم متمایز می‌­کند.

در قرارداد شرینک رپ، شرایط کامل قرارداد امتیاز بهره برداری، از پیش تهیه شده است. در پاره­ای موارد، این شرایط به گونه­‌ای که کاملاً از پشت لفاف و پلاستیک شفاف کشیده شده بر روی بسته قابل مشاهده است، بر روی بسته­‌بندی نرم‌­افزار قرار می‌­گیرد و بر روی آن ذکر می‌­شود که گشودن پوشش پلاستیکی بسته حاوی نرم‌­افزار، به معنای پذیرش شرایط مندرج در قرارداد مذکور است.

در سایر موارد، به دلیل مفصل بودن شرایط قراردادی و نبود امکان رویت همه این شرایط، قرارداد در داخل بسته حاوی نرم‌­افزار جای داده شده و بر روی بسته قید می‌­شود که گشودن پوشش پلاستیکی، به معنای پذیرش قرارداد موجود در داخل بسته­‌بندی خواهد بود و بدین ترتیب، در واقع نوعی اطلاع‌­رسانی در خصوص وجود قرارداد در داخل بسته حاوی نرم‌­افزار صورت می‌­گیرد.

در این موارد، این حق برای مصرف­‌کنندگان وجود دارد که در صورت عدم موافقت با شروط قرارداد، نرم‌­افزار را مسترد نمایند. در این صورت هزینه پرداخت شده جهت دریافت امتیاز بهره برداری از نرم‌­افزار به آنان بازگردانده خواهد شد.

در خصوص اعتبار قراردادهای شرینک رپ، نظرات مخالف و موافقی در رویه قضایی آمریکا و انگلستان وجود دارد. پاره‌­ای از استدلال‌ها مبنی بر عدم اعتبار این نوع قرارداد، به شرح زیر است:

نخست اینکه، در بیشتر موارد، نسخه نرم‌­افزار از طریق توزیع‌­کنندگان به دست کاربران می‌­رسد و کمتر دیده می‌­شود که کاربر به صورت مستقیم با ناشر نرم­‌افزار در ارتباط باشد. از سوی دیگر، ناشر بر آن است تا در قالب مجوز بهره برداری، حق امتیاز محصول خود را به کاربران منتقل نماید. این در حالی است که به ویژه در رویه قضایی کشورهایی از قبیل انگلستان، اصل نسبی بودن قرارداد حاکم بوده و به موجب آن، قرارداد تنها برای طرفین آن الزام‌­آور است و این بدان معناست که ناشر باید به صورت مستقیم با مصرف‌­کننده رابطه قراردادی برقرار کند تا بتواند محدودیت در استفاده را از طریق قرارداد شرینک رپ بر وی تحمیل نماید. به نظر می‌­رسد این امر در نظام حقوقی ایران با توجه به پذیرفته بودن تعهد به نفع ثالث قابل حل باشد. قرارداد‌ زاده تراضی طرفین است و اثر آن، محدود به کسانی است که در انعقاد آن شرکت داشته‌­اند. شرط نیز پاره‌­ای از قرارداد بوده و نسبت به اشخاص ثالث بی‌اثر است. با وجود این می‌­توان شرطی را به نفع شخص ثالث در قرارداد گنجاند. در این صورت طرف خواهان تعهد به سود ثالث یا مشروط له نیز خواهد توانست اجرای تعهد به سود ثالث را از متعهد درخواست نماید. در موضوع مورد بحث، توزیع‌­کننده نرم­‌افزار و مشتری، طرفین قرارداد بوده و ناشر نرم‌­افزار، شخص ثالثی محسوب می‌­شود که محدودیت­‌های مندرج در قرارداد شرینک رپ به عنوان تعهد به نفع او وضع شده است.

راه حل دیگر برای پاسخ به این ایراد این است که شرینک رپ را قراردادی مستقل بین ناشر و مصرف­ کننده تلقی نماییم. در این صورت، گنجاندن قرارداد شرینک رپ در بسته نرم‌­افزاری را می‌­توان نوعی ایجاب از سوی ناشر دانست. اما در خصوص قبول مصرف کننده این پرسش مطرح می‌­شود که آیا می‌­توان صرف باز کردن بسته از سوی وی را قبول تلقی نمود؟ از آن­جایی که عموم مشتریان بر این باورند که بسته نرم‌­افزاری را خریده­اند و لذا با شخص توزیع­‌کننده وارد معامله شده‌­اند، نمی‌­توان عمل گشودن بسته را به عنوان قبول برای ایجاب ناشر پذیرفت.

دومین نکته­‌ای که می‌­تواند اعتبار قرارداد شرینک رپ را کاهش دهد این است که مشتری پس از انعقاد قرارداد با توزیع­‌کننده و خرده­‌فروش از مفاد چنین قراردادی مطلع خواهد شد و نحوه ابراز قرارداد، اعم از گنجاندن آن بر روی جعبه حاوی نرم‌­افزار یا داخل آن، از این نظر تفاوتی ایجاد نمی‌­کند. زیرا حتی اگر شروط قرارداد بر روی جعبه حاوی نرم­‌افزار درج شده باشد نیز، به دلیل ریز و کوچک نوشته شدن، به چشم نیامده و می‌­تواند منجر به آن شود که دادگاه چنین قراردادی را بی‌اعتبار تلقی نماید.

سومین ایراد وارد بر اعتبار قرارداد شرینک رپ این است که با توجه به ماهیت آنکه عبارت است از نوعی قرارداد امتیاز بهره برداری، طرف قرارداد، مالک چیزی نشده وتن‌ها حق استفاده از آن را خواهد داشت. این در حالی است که در بیشتر موارد، کاربران از این امر مطلع نیستند و حتی در صورت اطلاع، ممکن است از ورود به چنین قراردادی امتناع نمایند.

ایراداتی از این دست، مواردی هستند که در رویه قضایی آمریکا به رأی به عدم اعتبار قرارداد شرینک رپ منجر شده‌­اند. با توجه به این موارد، در صورت وجود شرایط ذیل، می‌­توان امکان ابطال قرارداد شرینک رپ را به حداقل رساند:

۱- چنانچه قرارداد بر روی بسته نرم‌­افزاری درج شده است، با خطی درشت و خوانا نوشته شود تا کاملاً آشکار باشد و در غیر این صورت، اخطار ناظر بر وجود چنین قراردادی در داخل بسته، حاوی این شرایط باشد.

۲- نرم­‌افزار به گونه­ای طراحی شود که هر بار پیش از اجرای قرارداد، شروط مربوط به آن بر روی صفحه نمایش کاربر به نمایش گذاشته شود. البته این پیشنهاد در رابطه با کلیه نرم‌­افزار‌ها قابل اعمال نبوده و ممکن است در برخی موارد برای مشتری ایجاد دافعه نماید.

۳- دو نسخه از نرم‌­افزار در اختیار کاربر قرار گیرد و یکی از این دونسخه، جنبه ارزیابی داشته باشد. در صورت مورد تأیید واقع شدن نسخه ارزیابی، کاربر، نسخه اصلی را به همراه قرارداد شرینک رپ بپذیرد.

۴- حتماً در قرارداد قید شود که مصرف­‌کننده در صورت عدم موافقت، می‌­تواند محصول را مسترد نموده و تمام هزینه پرداختی را پس بگیرد. لازم است در قرارداد، مدت زمان کافی برای انجام این امر نیز در نظر گرفته شود.

۵- قرارداد با عباراتی مناسب، ساده، واضح و قابل فهم برای همگان و حتی­‌الامکان کوتاه تنظیم شود و ماهیت قرارداد نیز توسط چنین عباراتی برای مشتری تفهیم شود؛ به گونه‌­ای که مشتری مطلع شود که با تهیه این نسخه از نرم‌­ا‌فزار، مالک آن نشده و تنها حق استفاده از آن به صورت محدود به وی اعطا شده است.

منابع:
–     ستار زرکلام، حقوق مالکیت ادبی و هنری، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه¬ها (سمت)، تهران، ۱۳۸۸
–    ناصر کاتوزیان، قواعد عمومی قراردادها، جلد ۳، انتشارات شرکت سهامی، تهران، ۱۳۸۳
–    مهدی شهیدی، آثار قراردادها و تعهدات، جلد ۳، انتشارات مجد، تهران، ۱۳۸۲
–    سید سجاد سید جعفری، قراردادهای حق امتیاز نرم¬افزاری کاربر نهایی، پایان¬نامه جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد در رشته حقوق مالکیت فکری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، زمستان ۱۳۹۰

Kim, Nancys, Wrap Contracts and Privacy, Available at-

http://Papers.ssrn.com

Bruser,Heather, Form Contracts in an Online World: The Enforceability-

ماخذ:همکاران‌سیستم

مدیر سایت سایبرلا
مدیر سایبرلا

مدیر سایت سایبرلا

برای مشاهده مطالب سایت از طریق کانال تلگرام می توانید عضو کانال سایبرلا شوید! عضویت در کانال تلگرام

مطالب زیر را حتما بخوانید:

قوانین ارسال دیدگاه در سایت

چنانچه دیدگاهی توهین آمیز باشد و متوجه اشخاص مدیر، نویسندگان و سایر کاربران باشد تایید نخواهد شد. چنانچه دیدگاه شما جنبه ی تبلیغاتی داشته باشد تایید نخواهد شد. چنانچه از لینک سایر وبسایت ها و یا وبسایت خود در دیدگاه استفاده کرده باشید تایید نخواهد شد. چنانچه در دیدگاه خود از شماره تماس، ایمیل و آیدی تلگرام استفاده کرده باشید تایید نخواهد شد. چنانچه دیدگاهی بی ارتباط با موضوع آموزش مطرح شود تایید نخواهد شد.

نظرات کاربران

    دیدگاهتان را بنویسید

    نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

    هفده − سیزده =

    لینک کوتاه :

    عضویت در خبرنامه ویژه مشتریان سیگما پلاس

    با عضویت در خبرنامه ویژه سیگما پلاس از آخرین جشنواره های سایت باخبر شوید!