ضرورت حمایت از مالکیت فکری و معنوی
حقوق مالکیت فکری، مفهوم حقوقی نوینی است که از فعالیت‌ها و محصولات فکری در زمینه‌های تجاری، علمی، ادبی و هنری حمایت می‌کند. به عبارت دیگر، حقوق مالکیت فکری مجموعه‌ای از قوانین و مقرراتی است که از اثرات ناشی از فکر، خلاقیت و ابتکار بشر حمایت کرده و در این راستا یک سری حقوق مادی محدود به زمان و حقوق معنوی دائمی به پدیدآورنده آن اعطاء می‌کند. فرض اساسی در قانون مالکیت فکری این است که اندیشه‌های خلاق انسانی زمانی شکوفا می‌شود که صاحبان حق انحصاری اثر از نظر مالی از کار خود بهره‌مند شوند و نسخه‌برداری از اثر خود را تحت کنترل داشته باشند. بنابراین حقوق مالکیت فکری، حلقه مکمل چرخه نوآوری به حساب می‌آید و سبب شکوفایی اندیشه‌های خلاق انسانی، توسعه تحقیقات، علم و فناوری و تجارت می‌شود.
اهمیت مالکیت فکری از حمایت‌هایی که از سوی حقوق بشر و بین‌المللی‌ها و سرمایه‌های فکری در توسعه علوم و فناوری داشته گویای این مطلب است که یکی از نتایج عمده حمایت از مالکیت فکری، ترغیب دانشمندان و محققان به انجام تحقیقات بیشتر و مؤثرتر است، چرا که در مقابل نبوغ مصروفی پاداش در خور دریافت می‌کنند. در عرصه تجارت بین‌المللی ایجاد مزیت و اعتبار نسبت به رقبا به سبب تملک سرمایه‌های فکری از سوی برخی اصحاب بازار موجب افزایش قدرت چانه‌زنی و افزایش سود می‌شود، به ترتیبی که امروزه سرمایه شرکت‌های بزرگ نه تنها با دارایی‌های ملموس (Tangible Asset) بلکه با داریی‌های ناملموس (Intangible Asset) و دارایی‌های فکری ایشان نیز محاسبه می‌شود.
در صحنه تجارت، شرکت‌ها بعد از ثبت اختراع دستاوردهای تحقیقاتی خود هم می‌توانند خود به طور مستقیم این فناوری‌ها را تبدیل به محصول کرده و به بازار عرضه کنند یا با فروش امتیاز بهره‌برداری از اختراع از طریق قراردادهای انتقال فناوری به شرکت‌های دیگر، هزینه‌های تحقیقات را جبران کرده و سود قابل ملاحظه‌ای را به دست آورند. مالکیت فکری شرکت‌ها در مورد اختراعات، انحصار تولید و فروش و عرضه محصولات را به مدت بیست سال در اختیار شرکت‌ها قرار می‌دهد و در مورد علائم تجاری این انحصار می‌تواند الی الابد باشد. چنین انحصاری است که برتری جایگاه شرکت مالک سرمایه فکری را در بازار تحکیم می‌کند، افزایش قدرت چانه‌زنی و اعتبار در میان رقبا را برایش به ارمغان می‌آورد و تضمین‌کننده بازگشت سرمایه‌های شرکت است، چرا که حتی اگر شرکتی قادر به استفاده از حق انحصاری خود نباشد، به سادگی از طریق انتقال فناوریاش می‌تواند بازگشت سرمایه داشته باشد. در عین حال بی‌توجهی به مالیکت فکری در یک شرکت، موجب بهره‌برداری اشخاص ثالث بدون اجازه شرکت و تولید محصولات مشابه توسط رقبا و به خطر افتادن اعتبار و سود شرکت می‌شود و قدرت چانه‌زنی شرکت را در بازار تحت تأثیر قرار می‌دهد.
در تحقیقات، توجه و دقت در امر مالکیت فکری از آن جهت است که بی‌توجهی به مالکیت فکری و عدم ثبت نتایج و نوآوری‌های دست یافته محققان این خطر را برای ایشان دارد که دست‌آوردهایشان مورد سوءاستفاده یا حتی سرقت و ثبت به نام دیگران شود و نبوغ، زمان و هزینه‌های صرف شده به طور کامل از بین برود. به همین جهت است که در اغلب مراکز تحقیقاتی نظیر پارک‌های علم و فناوری و دانشگاهها و مراکز تحقیق و توسعه، پرداختن به امر مالکیت فکری از حساسیت بالایی برخوردار است.
منبع؛موسسه دارایی‌های فکری و فناوری مدرس، کتابچه آموزشی ترویجی آشنایی با حقوق مالکیت فکری و ثبت اختراع، مهر 1391
مطالب زیر را حتما بخوانید:
نظرات کاربران